Abstract:
วัตถุประสงค์ของวิทยานิพนธ์ฉบับนี้ คือ การศึกษาถึงบทบาทของพระองค์เจ้าวรรณไวทยากร กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์ที่มีต่อกิจการต่างประเทศของไทย ระหว่างต้นสงครามโลกครั้งที่ 1 จนกระทั่งถึงช่วงต้นของสงครามเย็น โดยศึกษาบทบาททางการทูตและการดำเนินนโยบายต่างประเทศด้วยการวิเคราะห์ปัจจัยด้านคุณลักษณะเฉพาะพระองค์ เช่น ภูมิหลัง บุคลิกภาพ และโลกทัศน์ที่มีต่อการกำหนดการรับรู้ของพระองค์ และปฏิกิริยาที่ทรงมีตอบสนองต่อพลวัตทางสภาวะแวดล้อมทั้งของไทยและของต่างประเทศ ผลการศึกษาพบว่า ตลอดระยะเวลาสี่ทศวรรษของการทรงงานในทางการทูตและทางการเมืองนั้น พระองค์เจ้าวรรณไวทยากรต้องทรงเผชิญกับความยุ่งยากและปัญหานานัปการ แต่ทรงผ่านพ้นมาด้วยดี ผลสำเร็จของการดำรงพระองค์อยู่ได้ท่ามกลางความผันผวนของสภาวะแวดล้อมทางการเมืองไทยนั้นมาจากความเป็นผู้ยึดผลสำเร็จเป็นที่ตั้งของพระองค์ ความเข้าพระทัยถึงธรรมชาติที่เป็นจริงของอำนาจทางการเมือง และสำนึกส่วนพระองค์ต่อสังคมในฐานะชนชั้นนำ
