บทบาทของศาลรัฐธรรมนูญที่มีต่อการดำเนินงานของคณะกรรมการการเลือกตั้ง

Abstract

ศึกษาบทบาทของศาลรัฐธรรมนูญที่มีต่อการดำเนินงาน ของคณะกรรมการการเลือกตั้งในฐานะที่ทั้งสององค์กร ต่างก็เป็นองค์กรที่ได้รับการจัดตั้งและรับรองอำนาจหน้าที่ไว้ในรัฐธรรมนูญที่เรียกว่า องค์กรตามรัฐธรรมนูญ ผลการศึกษาพบว่า เนื่องจากรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (พ.ศ. 2540) ได้กำหนดให้มีองค์กรต่างๆ ขึ้นมา ทำหน้าที่ตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐหลายองค์กรด้วยกัน โดยองค์กรเหล่านี้ต่างก็มีอำนาจหน้าที่แตกต่างกันออกไปที่เรียกว่า องค์กรตามรัฐธรรมนูญ ซึ่งมีทั้งองค์กรศาลและองค์กรที่ไม่เป็นองค์กรศาล โดยในส่วนขององค์กรศาลนั้น ศาลรัฐธรรมนูญเป็นองค์กรศาลที่มีบทบาทสำคัญองค์กรหนึ่ง ตามรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน เนื่องจากศาลรัฐธรรมนูญมีอำนาจหน้าที่ที่สำคัญคือ อำนาจในการควบคุมกฎหมายมิให้ขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญ และยังมีอำนาจหน้าที่ที่สำคัญประการหนึ่งคือ อำนาจในการพิจารณาวินิจฉัยกรณีที่มีปัญหา เกี่ยวกับการใช้อำนาจขององค์กรตามรัฐธรรมนูญ ซึ่งอำนาจประการนี้ของศาลรัฐธรรมนูญ มีข้อพิจารณาเบื้องต้นเกี่ยวกับความเป็นองค์กรตามรัฐธรรมนูญไว้อย่างชัดเจน ดังนั้นหากองค์กรดังกล่าวมิใช่องค์กรตามตามรัฐธรรมนูญแล้ว ย่อมไม่อาจส่งเรื่องให้ศาลรัฐธรรมนูญพิจารณาข้อพิพาทที่เกิดขึ้นได้ และเนื่องจากองค์กรตามรัฐธรรมนูญนั้น นอกจากจะมีอำนาจหน้าที่ตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญแล้ว องค์กรดังกล่าวยังมีอำนาจหน้าที่ตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ พระราชบัญญัติรวมทั้งกฎหมายลำดับรองต่างๆ ด้วยเหตุผลด้งกล่าวจึงส่งผลให้องค์กรศาลที่มีอำนาจในการพิจารณาวินิจฉัย ย่อมแตกต่างกันไปด้วยกล่าวคือ หากองค์กรเหล่านั้นปฏิบัติหน้าที่โดยอาศัยอำจานตามรัฐธรรมนูญ ศาลที่เข้ามามีบทบาทในการควบคุมตรวจสอบก็คือศาลรัฐธรรมนูญ ซึ่งคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ รัฐธรรมนูญได้บัญญัติว่า คำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญนั้นมีสภาพเด็ดขาดและผูกพันทุกองค์กรของรัฐ แต่หากเป็นการใช้อำนาจตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ พระราชบัญญัติหรือกฎหมายลำดับรองต่างๆ ศาลที่เข้ามามีบทบาทในการควบคุมตรวจสอบคือ ศาลปกครอง อย่างไรก็ดีหากพิจารณาจากบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญแล้ว จะเห็นได้ว่ารัฐธรรมนูญมิได้กำหนดเขตอำนาจศาลในการพิจารณาวินิจฉัยการกระทำต่างๆ ขององค์กรตามรัฐธรรมนูญไว้อย่างชัดเจน โดยจากการศึกษาคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญที่เกี่ยวกับ องค์กรตามรัฐธรรมนูญในบางกรณีโดยเฉพาะอย่างยิ่ง กรณีของคณะกรรมการเลือกตั้งในฐานะองค์กรตามรัฐธรรมนูญ ที่มีอำนาจหน้าที่ในการควบคุม ดำเนินการวัดหรือจัดให้มีการเลือกตั้ง ศาลรัฐธรรมนูญได้วินิจฉัยการกระทำของคณะกรรมการการเลือกตั้ง อันมีผลทไให้เป็นการขยายขอบเขตอำนาจของศาลรัฐธรรมนูญ ในการตรวจสอบองค์กรตามรัฐธรรมนูญ ทั้งที่รัฐธรรมนูญไม่ได้กำหนดไว้ ซึ่งโดยหลักแล้วศาลรัฐธรรมนูญเป็นศาลที่มีเขตอำนาจเฉพาะเท่าที่รัฐธรรมนูญกำหนดไว้ ศาลรัฐธรรมนูญจึงไม่อาจตึความเพื่อขยายเขตอำนาจหรือปฏิเสธเขตอำนาจของศาลอื่นได้ หรือบางกรณีศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยว่า หากเป็นกรณีที่คณะกรรมการการเลือกตั้งใช้อำนาจตามรัฐธรรมนูญ การกระทำดังกล่าวถือเป็นข้อยุติ ไม่อาจถูกตรวจสอบโดยองค์กรใดได้ ทำให้เกิดความไม่ชัดเจนในบทบาทของศาลรัฐธรรมนูญที่มีต่อคณะกรรมการการเลือกตั้ง ผู้เขียนจึงขอเสนอแนะว่า ควรมีการกำหนดหลักเกณฑ์ในการพิจารณาความเป็นองค์กรตามรัฐธรรมนูญ ให้มีความชัดเจนยิ่งขึ้น ส่วนความสัมพันธ์ระหว่างศาลรัฐธรรมนูญกับคณะกรรมการการเลือกตั้งนั้น เป็นความสัมพันธ์ในลักษณะองค์กรศาลกับองค์กรตามรัฐธรรมนูญ ซึ่งโดยหลักแลัวการกระทำทั้งหลายขององ