สถานภาพ อำนาจ หน้าที่ และความรับผิดชอบของกรรมการผู้มีอำนาจบริหารและกรรมการผู้ไม่มีอำนาจบริหาร

Abstract

ความเป็นกรรมการของบริษัทจำกัดหรือบริษัทมหาชนจำกัด ความจริงแล้วกฎหมายได้บัญญัติเอาไว้ โดยไม่ได้มีการแบ่งแยกกรรมการผู้มีอำนาจและไม่มีอำนาจ ทั้งนี้ เนื่องจากกรรมการทั้งสองประเภทได้เกิดขึ้นจากข้อบังคับของบริษัท และการจดทะเบียนทำให้ในทางปฏิบัติและการบริหารกิจการของบริษัท ก่อให้เกิดปัญหาเกี่ยวกับความเป็นผู้แทนของบริษัท ตลอดจนขอบเขตของอำนาจ หน้าที่ และความรับผิดชอบของกรรมการทั้งสองประเภทที่มีผลต่างกัน ซึ่งเป็นเหตุทำให้เกิดปัญหาและอุปสรรคต่างๆ อันมีผลกระทบต่อการบริหารจัดการกิจการของบริษัท และความสัมพันธ์ระหว่างกรรมการ ผู้ถือหุ้น และบุคคลภายนอกที่เกี่ยวข้อง ดังนั้น เพื่อให้เกิดความกระจ่างและแก้ไขปัญหาอุปสรรคดังกล่าวข้างต้น วิทยานิพนธ์นี้จึงมุ่งศึกษาและวิเคราะห์ถึงปัญหาทางกฎหมายเกี่ยวกับสถานภาพ ของผู้แทนบริษัท ขอบเขตของอำนาจ หน้าที่ และความรับผิดชอบทางแพ่ง ของกรรมการผู้มีอำนาจบริหารและกรรมการผู้ไม่มีอำนาจบริหาร ในบริษัทจำกัดและบริษัทมหาชนจำกัด ในประเด็นปัญหาเกี่ยวกับสถานภาพของผู้แทนบริษัท จากการศึกษาพบว่า ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยหุ้นส่วนและบริษัท บรรพ 3 ซึ่งมีที่มาจากระบบกฎหมายคอมมอนลอว์ของประเทศอังกฤษ และถือว่ากรรมการมีฐานะเสมือนเป็นตัวแทนของบริษัท กับหลักกฎหมายเกี่ยวกับความเป็นผู้แทนของบริษัท ที่บัญญัติอยู่ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 1 ว่าด้วยนิติบุคคล มาตรา 70 ซึ่งมีที่มาจากระบบกฎหมายซีวิลลอว์และถือว่ากรรมการมีฐานะเป็นผู้แทนของ บริษัท เห็นได้ว่าระบบกฎหมายทั้งสองส่วนนี้มีความขัดแย้งกันอยู่ โดยเบื้องหลังของกฎหมายบริษัทยังคงยึดถือหลักกฎหมายว่าด้วยตัวแทน ซึ่งเห็นได้ชัดในมาตรา 1167 (ป.พ.พ.) และมาตรา 97 (กฎหมายบริษัทมหาชน) ทำให้หลักกฎหมายเกี่ยวกับความเป็นผู้แทนบริษัทของกรรมการไม่สามารถนำมาใช้ บังคับได้ แต่กรรมการยังต้องรับผิดชอบร่วมกันตามมาตรา 1168 วรรคสอง (ป.พ.พ.) จึงเห็นสมควรต้องมีการแก้ไขกฎหมาย โดยปรับแนวความคิดของกฎหมายให้เป็นระบบเดียวกัน และให้สอดคล้องกับสภาพทางธุรกิจและประเพณีปฏิบัติทางการค้า ในประเด็นปัญหาเกี่ยวกับอำนาจ หน้าที่ และความรับผิดชอบทางแพ่ง จากการศึกษาพบว่า ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยหุ้นส่วนและบริษัท และพระราชบัญญัติบริษัทมหาชนจำกัด พ.ศ. 2535 ไม่ได้บัญญัติและแบ่งแยกกรรมการผู้มีอำนาจบริหารและไม่มีอำนาจบริหาร ทำให้เกิดปัญหาในเรื่องการตีความและการปรับบทกฎหมายหลายประเด็น รวมถึงการวางหลักกฎหมายเกี่ยวกับหน้าที่และความรับผิดชอบ ของกรรมการทั้งสองประเภทดังกล่าวในคำพิพากษาของ ศาลฎีกา โดยเฉพาะขอบเขตการใช้บังคับมาตรา 1168 วรรคหนึ่งและวรรคสอง (ป.พ.พ.) ซึ่งเห็นว่า ควรวางหลักกฎหมายให้มาตรา 1168 วรรคหนึ่ง เป็นบททั่วไปว่าด้วยหน้าที่ของกรรมการบริษัท ในระดับต้องใช้ความระมัดระวังด้วยความเอื้อเฟื้อสอดส่องอย่างบุคคลค้าขาย และวรรคสองเป็นบทเฉพาะว่าด้วยความรับผิดชอบร่วมกัน โดยต้องพิจารณามาตรา 1168 วรรคสองเป็นหลัก แต่การวินิจฉัยความรับผิดดังกล่าวต้องอาศัยวรรคหนึ่งประกอบด้วย