ปัญหากฎหมายเกี่ยวกับธุรกิจขายตรง

Abstract

การขายตรงเป็นวิธีการจัดจำหน่ายสินค้ารูปแบบหนึ่ง ในการทำธุรกิจซื้อขายสินค้า ซึ่งเป็นการซื้อขายตามกฎหมายลักษณะซื้อขาย แต่เนื่องจากการขายตรงมีลักษณะเฉพาะที่แตกต่างจากการขายในกรณีทั่วๆ ไป หลายประการ ซึ่งจากลักษณะเฉพาะของการขายตรงนั้น นำมาซึ่งปัญหาและความไม่เป็นธรรมแก่ทั้งผู้ขายตรง และผู้บริโภค จากการวิจัยพบว่า มาตรการในทางกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ในปัจจุบัน ไม่เหมาะสมในการให้ความคุ้มครองแก่ผู้ขายตรงที่เป็นผู้จำหน่ายอิสระ ซึ่งมิใช่ลูกจ้างหรือตัวแทนของผู้ประกอบธุรกิจ และผู้บริโภค โดยในด้านของผู้ขายตรงที่เป็นผู้จำหน่ายอิสระนั้น มาตรการทางกฎหมายทั้งในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยลักษณะสัญญา และลักษณะซื้อขาย และมาตรการตามพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค รวมทั้งพระราชบัญญัติว่าด้วยข้อสัญญาที่ไม่เป็นธรรมนั้น ไม่สามารถให้ความเป็นธรรมแก่ผู้จำหน่ายอิสระได้อย่างเหมาะสม ในด้านของผู้บริโภค หลักกฎหมายนิติกรรมสัญญา และกฎหมายซื้อขาย ก็ไม่ได้ให้โอกาสแก่ผู้บริโภคในการบอกเลิกสัญญาโดยไม่จำต้องมีเหตุผลใดๆ ทั้งสิ้นไว้ นอกจากนั้น พระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค และพระราชบัญญัติว่าด้วยข้อสัญญาที่ไม่เป็นธรรม ก็ยังไม่เหมาะสมในการให้ความคุ้มครองผู้บริโภคจากการทำสัญญา และการโฆษณาจากการขายตรงอีกด้วย ผู้เขียนจึงเสนอแนะแนวทางในการแก้ไขปัญหาไว้ดังนั้ 1. ให้มีการจดแจ้งการประกอบธุรกิจขายตรง 2. ควบคุมการทำสัญญาโดยเฉพาะข้อความที่จำเป็นต้องมีในสัญญา ระหว่างผู้จำหน่ายอิสระและผู้ประกอบธุรกิจ 3. กำหนดให้มีระยะเวลาในการบอกเลิกการซื้อของผู้บริโภค โดยไม่จำต้องมีเหตุผลใดๆ ทั้งสิ้น 4. กำหนดให้ผู้ประกอบธุรกิจต้องรับซื้อสินค้าคืนจากผู้จำหน่ายอิสระ 5. กำหนดให้มีกิจกรรมที่ผู้ประกอบธุรกิจต้องปฏิบัติ 6. กำหนดมาตรการในการสกัดกั้นแผนการขายแบบปิรามิด โดยการบังคับใช้กฎหมาย ควรผสานความร่วมมือระหว่างองค์กรภาครัฐ และองค์กรภาคเอกชน คือ สมาคมการขายโดยตรง (ไทย) อนึ่ง ในปัจจุบันนี้ปรากฏว่า ได้มีการจัดทำร่างพระราชบัญญัติขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ... ขึ้น ซึ่งคาดว่าจะสามารถประกาศใช้ได้ในไม่ช้านี้