ผลกระทบของกองทุนหมู่บ้านต่อการพัฒนาชนบทไทย

Abstract

ศึกษาถึงความสำคัญของกองทุนหมู่บ้านที่เกี่ยวข้องกับเศรษฐกิจครัวเรือนของสมาชิกกกองทุนฯ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงการกู้ยืมเงินจากแหล่งอื่นๆ ของสมาชิกกองทุนฯ วัตถุประสงค์ของการกู้เงิน ศึกษาถึงรายได้รายจ่าย หนี้สินและเงินออม โดยเปรียบเทียบก่อนหลังการเป็นสมาชิกกองทุนฯ รวมถึงผลกระทบของนโยบายนี้ต่อการพัฒนาชนบทของไทย การวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงพรรณนาโดยการสำรวจเก็บรวบรวมข้อมูลเชิงปริมาณจากกลุ่มตัวอย่าง 578 คน โดยสุ่มเลือกจังหวัดจากแต่ละภาคๆละ 1จังหวัดและสุ่มเลือกอำเภอในจังหวัดนั้น จังหวัดละ 1 อำเภอ และสุ่มเลือกตำบลในอำเภอนั้น อำเภอละ 1 ตำบล และสุ่มเลือกหมู่บ้านในตำบลนั้น ตำบลละ 1 หมู่บ้าน และสุ่มเลือกประชาชนที่เป็นสมาชิกกองทุนในหมู่บ้านนั้นๆ ให้ได้ตามจำนวนที่ต้องการ ซึ่งภาคเหนือ ได้แก่ ตำบลแม่สุก อำเภอแจ้ห่ม จังหวัดลำปาง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ตำบลห้วยโพธิ์ อำเภอเมือง จังหวัดกาฬสินธุ์ ภาคกลาง ตำบลบ้านปึก อำเภอเมือง จังหวัดชลบุรี ภาคใต้ ตำบลนาขยาด อำเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง ครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล เป็นแบบสัมภาษณ์มีข้อคำถามแบ่งเป็น 4 ตอน ได้แก่ ข้อมูลเกี่ยวกับลักษณะของประชากร ข้อมูลเกี่ยวกับการเป็นสมาชิกกองทุนฯ ข้อมูลเกี่ยวกับระบบเศรษฐกิจในครัวเรือน และข้อมูลเกี่ยวกับความคิดเห็นต่อประโยชน์ของกองทุนฯ รวบรวมวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณ ผลการศึกษาพบว่า สมาชิกกองทุนหมู่บ้านฯ มีการกู้เงินจากแหล่งอื่นๆ อีก 31.4% วัตถุประสงค์ในการกู้เงิน เพื่อประกอบกิจกรรมในการทำธุรกิจหรือกิจการส่วนตัว รวมถึงการจัดหาเครื่องมือในการผลิต 63.8% ส่วนใหญ่สมาชิกมีรายได้จากการประกอบอาชีพตามปกติ 56.7% มีรายได้จากการประกอบอาชีพที่ลงทุนจากการกู้เงินกองทุนหมู่บ้าน 46.6% มีรายจ่ายส่วนใหญ่เพื่อการอุปโภคบริโภค 88.3% สรุปในภาพรวมพบว่ามีรายได้น้อยกว่ารายจ่าย 48.6% ภายหลังการเป็นสมาชิกกองทุนหมู่บ้าน ยังคงมีการเสียดอกเบี้ยเงินกู้เท่าเดิม 84% เสียดอกเบี้ยเงินกู้ลดลง 11.2% มีภาระหนี้สินเพิ่มขึ้น 46.4% และลดลง 30.2% มีรายจ่ายเพิ่มขึ้น 49.8% และมีเงินออมเพิ่มขึ้น 26.2% โดยสรุปสมาชิกกองทุนหมู่บ้านฯ เห็นว่า มีความเป็นอยู่ดีขึ้นเล็กน้อย 59.1% และกองทุนมีประโยชน์ต่อชุมชน 72.9% เนื่องจากการศึกษาวิจัยนี้เป็นการประเมินผลเปรียบเทียบ โดยตัวของสมาชิกกองทุนหมู่บ้านฯ เอง ประกอบกับเป็นการศึกษาในรายละเอียดถึงรายได้ รายจ่าย หนี้สิน และการออมของสมาชิกกองทุนหมู่บ้านฯ ซึ่งตามวิถีชีวิตประจำวันของประชาชนไทยมักใช้จ่ายโดยไม่มีแผน และไม่มีการบันทึกรายการรับจ่ายไว้ อีกทั้งไม่มั่นใจว่าจะเกี่ยวข้องกับการตรวจสอบภาษีอากร จึงอาจได้คำตอบไม่ตรงกับความจริงบางข้อ ดังนั้น ข้อเสนอแนะในการวิจัย จึงควรมีการศึกษาวิจัยในลักษณะนี้ให้ครอบคลุมพื้นที่ทั่วประเทศ โดยอาจใช้บัญชีครัวเรือน เป็นข้อมูลประกอบการศึกษา แต่ทั้งนี้ต้องมีเวลาในการศึกษามากขึ้น ข้อเสนอแนะด้านนโยบายควรมีกระบวนการติดตามตรวจสอบ การใช้เงินกู้ให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์การกู้ยืม นอกจากนี้รัฐบาลต้องเร่งรณรงค์ให้ความรู้ความเข้าใจกับสมาชิกกองทุนหมู่บ้านฯ (หรืออาจเป็นบุคคลทั่วไป) ให้ตระหนักถึงการใช้ชีวิตในวิถีแห่งความพอเพียง เพราะผลการ ศึกษามีแนวโน้มให้เห็นว่าถึงแม้สมาชิกกองทุนหมู่บ้านฯ จะมีรายได้เพิ่มมากขึ้น มีเงินออมมากขึ้น แต่ก็จะมีรายจ่ายและหนี้สินเพิ่มมากขึ้นในอัตราของรายได้และเงินออมที่เพิ่มมากขึ้น น้อยกว่าการเพิ่มขึ้นของรายจ่ายและหนี้สิน โดยเฉพาะค่าใช้จ่ายเพื่อการอุปโภค บริโภคที่สูงกว่าการผลิต ดังนั้น นโยบายกองทุนหมู่บ้านฯ หากปราศจากการควบคุมให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์แล้ว ก็จะไปกระตุ้น การบริโภค ส่งเสริมให้คนใช้จ่ายเกินตัว ความพยายามในการแก้ปัญหาความยากจนก็จะยังคงไม่ประสบความสำเร็จต่อไป