ศึกษากระบวนการก่อเกิดและการบริหารกองทุนฟื้นฟูและพัฒนาเกษตรกร

Abstract

งานวิจัยเรื่อง "ศึกษากระบวนการก่อเกิดและการบริหารกองทุนฟื้นฟูและพัฒนาเกษตรกร" มีความมุ่งหมายเพื่อ ประการแรกวิเคราะห์กระบวนการเคลื่อนไหวต่อสู้ของเกษตรกร ที่ร่วมกันผลักดันให้จัดตั้งกองทุนฟื้นฟูและพัฒนาเกษตรกร เพื่อเป็นเครื่องมือในการแก้ไขปัญหาความยากจน ว่ามีวิวัฒนาการเป็นมาอย่างไร และสองวิเคราะห์การมีส่วนร่วมของเกษตรกรที่ใช้กลไกของกองทุนฟื้นฟูและพัฒนาเกษตรกร เป็นเครื่องมือในการแก้ไขปัญหาความยากจนประสบความสำเร็จหรือไม่อย่างไร จากการศึกษาพบว่ารากเหง้าแห่งการเคลื่อนไหวให้จัดตั้งกองทุน เป็นผลมาจากสภาพความเหลื่อมล้ำของโครงสร้างทางสังคม เศรษฐกิจและนโยบายทางการเกษตรที่รัฐเป็นผู้กำหนดแต่เพียงฝ่ายเดียว โดยไม่คำนึงถึงความต้องการที่แท้จริงของเกษตรกร ส่งผลให้เกษตรกรเกิดความยากจน และรัฐไม่แสดงความจริงใจที่จะเยียวยาและปลดเปลื้องความทุกข์ให้หลุดพ้นได้ ความยากจนจึงดำรงอยู่ตลอดมาจึงจำเป็นต้องลุกขึ้นมากระทำการรวมหมู่ (Collective action) เคลื่อนไหวเรียกร้องโดยสร้างแนวร่วมตั้งแต่ระดับท้องถิ่น ขยายโครงข่ายระดับภูมิภาคและระดับประเทศ เป็นพันธมิตรของชนชั้นเดียวกันขยายไปสู่พันธมิตรข้ามชนชั้นที่หลากหลายในอันที่จะบังคับ (Force) และกดดัน (Pressure) ให้รัฐแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนด้วยการจัดตั้งกองทุนเพื่อเป็นเครื่องมือในการแก้ไขปัญหาความยากจนอย่างเป็นรูปธรรม ซึ่งมีปรัชญา (Philosophy) การเรียกร้องคือต้องมีตัวแทนของชนชั้นชาวนาเข้าไปมีส่วนร่วมในการกำหนดนโยบาย ต่อมาเมื่อได้จัดตั้งกองทุนขึ้นมาแต่เกษตรกรไม่อาจใช้เครื่องมือดังกล่าวแก้ไขปัญหาความยากจนให้ชนชั้นตนได้ ด้วยเหตุและปัจจัยนานัปการ ที่สำคัญที่สุดคือการแทรกแซงทางการเมือง (Political intervention) ส่งผลให้เปลี่ยนแปลงเลขาธิการถึง 14 คน การมีส่วนร่วมของเกษตรกรที่เข้าไปร่วมบริหารจึงเป็นเพียงมายาภาพในระบอบประชาธิปไตยเท่านั้น นอกจากนี้ยังพบว่า พฤติกรรมของฝ่ายการเมืองที่เข้ามาควบคุมทำให้กองทุนไม่สามมารถแก้ไขปัญหาความยากจนให้แก่เกษตรกรได้ และยังทำให้กองทุนกลายเป็นทั้งเครื่องมือทางการเมือง และเครื่องมือของรัฐควบคู่กันไปอีกด้วย