การยกเลิกบทบัญญัติว่าด้วยการกำหนดสิทธิในที่ดิน ตามประมวลกฎหมายที่ดิน พ.ศ. 2497 โดยประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 49 (พ.ศ. 2502) กับผลกระทบต่อการถือครองที่ดินในประเทศไทย

Abstract

อธิบายถึงการยกเลิกบทบัญญัติว่าด้วยการกำหนดสิทธิในที่ดินตามประมวลกำหมายที่ดิน พ.ศ. 2497 โดยประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 49 (พ.ศ. 2502) กับผลกระทบต่อการถือครองที่ดินในประเทศไทย โดยอาศัยการวิเคราะห์ข้อมูลจากเอกสารและทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงของการถือครองที่ดิน และระบบกรรมสิทธิ์ในที่ดินของสังคมไทย และทำความเข้าใจว่า การเปลี่ยนแปลงนั้นเกิดจากแรงผลักดันของฝ่ายใด ผลของการเปลี่ยนแปลงได้กระทบต่อการถือครองที่ดินอย่างไร และมีใครได้หรือเสียประโยชน์จากการเปลี่ยนแปลงนั้น จากการศึกษาพบว่า มนุษย์มีความต้องการปัจจัย 4 เพื่อการดำรงชีวิต แต่สิ่งเหล่านี้จักต้องได้รับการผลิต วิถีการผลิตในแต่ละสังคมจะขึ้นอยู่กับนโยบายทางเศรษฐกิจและสังคมของสังคมนั้น และประกอบด้วยพลังการผลิตหรือความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์และธรรมชาติ และความสัมพันธ์ทางการผลิต หรือความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์ด้วยกันในกระบวนการผลิต โดยที่กรรมสิทธิ์เป็นหนึ่งในเงื่อนไขกำหนดความสัมพันธ์ดังกล่าว และมีส่วนทำให้เกิดการแบ่งชนชั้นในสังคมออกเป็น 2 ชนชั้น ได้แก่ ชนชั้นที่มีและชนชั้นที่ไม่มีกรรมสิทธิ์ในปัจจัยการผลิต ดังนั้น ความสัมพันธ์ภายใต้โครงสร้างดังกล่าว จึงเป็นปฏิสัมพันธ์เชิงอำนาจระหว่างชนชั้นที่ตั้งอยู่บนฐานการช่วงชิงผลประโยชน์ และสิทธิในการเข้าถึงปัจจัยการผลิต และมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงวิถีการผลิตในสังคมในที่สุด สังคมไทยเป็นสังคมเกษตรกรม ประชากรส่วนใหญ่ทำไร่ทำนาเป็นหลัก การผลิตเป็นไปเพื่อการยังชีพ ก่อนปี พ.ศ. 2475 ประเทศไทยมีระบบการปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราช กษัตริย์เป็นเจ้าชีวิตและเจ้าของที่ดินทั้งหมด ราษฎรมีเพียงสิทธิอาศัยและทำกินบนที่ดิน ไม่อาจนับเป็นกรรมสิทธิ์ในที่ดินได้ จนมาในปี พ.ศ. 2398 รัฐบาลไทยบรรลุข้อตกลงสนธิสัญญาการค้าเบาว์ริงกับประเทศอังกฤษ อันมีผลให้เกิดการผลิตเพื่อการค้าขึ้น ระบบกรรมสิทธิ์ในที่ดินเริ่มคลี่คลาย เอกชนมีกรรมสิทธิ์ในที่ดินได้ แต่สิทธิดังกล่าวยังกระจุกตัวอยู่ในกลุ่มกษัตริย์ ขุนนาง และพ่อค้าต่างชาติ จนปี พ.ศ. 2475 ประเทศไทยเปลี่ยนแปลงการปกครองไปสู่ระบบประชาธิปไตย และในปี พ.ศ. 2497 รัฐบาลได้ออกประมวลกฎหมายที่ดิน พ.ศ. 2497 ยอมรับกรรมสิทธิ์เอกชนโดยถือให้กรรมสิทธิ์ที่ดินเพื่อเกษตรกรรมไม่เกิน 50 ไร่ เพื่ออุตสาหกรรมไม่เกิน 10 ไร่ เพื่อพาณิชยกรรมไม่เกิน 5 ไร่ และเพื่อที่อยู่อาศัยไม่เกิน 5 ไร่ ซึ่งได้รับการบังคับใช้จนกระทั่งวันที่ 13 มกราคม 2502 ก็ถูกยกเลิกโดยประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 49 ด้วยเหตุผลว่าการจำกัดสิทธิในที่ดินเป็นการขัดขวางการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศ การยกเลิกบทบัญญัติว่าด้วยการกำหนดสิทธิในที่ดิน เกิดจากแรงผลักดันทางการเมืองที่สนับสนุนระบบเศรษฐกิจของประเทศ การยกเลิกบทบัญญัติว่าด้วยการกำหนดสิทธิในที่ดิน เกิดจากแรงผลักดันทางการเองที่สนับสนุนระบบเศรษฐกิจทุนนิยม มีผลให้กลุ่มทุนสามารถเข้าถือครองที่ดินได้โดยไม่จำกัดจำนวน เกษตรกรผู้ยากไร้มีที่ดินเพียงเล็กน้อยในการผลิตเพื่อยังชีพ จึงไม่สามารถทานอำนาจทุนและต้องสูญเสียที่ดินในที่สุด