โครงสร้างตลาดและพฤติกรรมการแข่งขันในอุตสาหกรรมผ้าอนามัย

Abstract

ผลิตภัณฑ์ผ้าอนามัยได้เข้ามามีบทบาทในประเทศไทยเมื่อปีพ.ศ. 2485 โดยมีตราสินค้าแรกคือ โกเต๊กซ์ ของบริษัทคิมเบอร์ลี่ย์-คล๊าค เนื่องจากผ้าอนามัยถือได้ว่าเป็นสินค้าจำเป็นที่ผู้หญิงต้องใช้เป็นประจำทุกเดือน ทำให้ผลิตภัณฑ์ผ้าอนามัยมีการพัฒนาทั้งในด้านรูปแบบ และลักษณะของผลิตภัณฑ์ที่หลากหลายมากขึ้น เพื่อตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคที่เปลี่ยนแปลงไป จนถึงปัจจุบันมีบริษัทผู้ผลิตรายใหญ่ทั้งสิ้น 5 ราย การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ศึกษาถึงวิวัฒนาการและภาพรวมโดยทั่วไปของอุตสาหกรรมผ้าอนามัย รวมถึงการวิเคราะห์ลักษณะโครงสร้างตลาดและพฤติกรรมการแข่งขัน ในอุตสาหกรรมผ้าอนามัย โดยใช้ข้อมูลระหว่างปีพ.ศ. 2541-2543 เปรียบเทียบเฉพาะผู้ผลิตผลิตภัณฑ์ผ้าอนามัยรายใหญ่ 5 ราย ซึ่งเก็บรวมรวบจากหนังสือ นิตยสาร วารสาร หนังสือพิมพ์และจากการรวบรวมของหน่วยงานราชการต่างๆ รวมถึงการสัมภาษณ์เจ้าหน้าที่ของบริษัทผู้ผลิต จากนั้นจึงวิเคราะห์ทั้งในเชิงปริมาณคือ การคำนวณค่าการกระจุกตัว โดยใช้อัตราส่วนการกระจุกตัว (CR) ดัชนี Herfindahl Summary Index (HSI) และ ดัชนี Comprehensive Concentration Index (CCI) และวิเคราะห์ในเชิงพรรณาถึงอุปสรรคในการเข้าสู่ตลาดของผู้ที่จะเข้ามาแข่งขัน ความแตกต่างของสินค้าและพฤติกรรมการแข่งขันทางด้านราคาและไม่ใช่ราคา ผลการศึกษาทำให้พบว่าอุตสาหกรรมผ้าอนามัย มีโครงสร้างตลาดผู้ขายน้อยรายแบบ Differentiated Oligopoly เนื่องจากมีระดับการกระจุกตัวในอุตสาหกรรมสูง มีอุปสรรคในการเข้าสู่ตลาดหลายประการ เช่น ความจงรักภักดีต่อตราสินค้าของผู้บริโภค การประหยัดต่อขนาด เป็นต้น และสินค้ามีความแตกต่างกันแต่สามารถทดแทนกันได้ ในอุตสาหกรรมนี้ไม่นิยมใช้การแข่งขันทางด้านราคา แต่จะใช้การแข่งขันที่ไม่ใช่ราคามากกว่า โดยเฉพาะทางด้านตัวผลิตภัณฑ์ที่มีการพัฒนาให้หลากหลายและแตกต่างจากผู้อื่น รวมถึงการโฆษณาประชาสัมพันธ์และการส่งเสริมการขาย