Abstract:
การอนุญาโตตุลาการ คือ การระงับข้อพิพาทซึ่งเกิดจากความตกลงของคู่กรณีที่มอบอำนาจให้แก่บุคคลที่สามที่เรียกว่า อนุญาโตตุลาการ ให้วินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาทโดยการทำคำชี้ขาดที่ถือเป็นที่สุดและผูกพันคู่กรณี อนุญาโตตุลาการจึงเป็นปัจจัยสำคัญที่สุดที่จะทำให้กระบวนพิจารณาในการอนุญาโตตุลาการดำเนินไปอย่างเป็นธรรมและมีประสิทธิภาพ ซึ่งถือเป็นวัตถุประสงค์หลักของการอนุญาโตตุลาการ ดังนี้ อนุญาโตตุลาการจึงควรมีความเป็นกลางและเป็นอิสระเพื่อการดำเนินกระบวนพิจารณาที่เป็นธรรม รวมถึงมีความสามารถในการวินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาทได้อย่างมีประสิทธิภาพ แต่ในบางกรณี คู่กรณีอาจเห็นว่าอนุญาโตตุลาการขาดความเป็นกลางและความเป็นอิสระ ขาดคุณสมบัติตามที่คู่กรณีตกลงกัน หรือไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ต่อไปได้อย่างเหมาะสมหรือภายในระยะเวลาอันสมควร จนอาจเป็นเหตุให้กระบวนพิจารณาไม่สามารถดำเนินไปได้อย่างเป็นธรรมและมีประสิทธิภาพซึ่งขัดต่อความประสงค์ของคู่กรณีที่เลือกใช้การระงับข้อพิพาทโดยการอนุญาโตตุลาการแทนการฟ้องคดีต่อศาล กฎหมายว่าด้วยการอนุญาโตตุลาการและข้อบังคับอนุญาโตตุลาการหลายแห่งจึงได้กำหนดให้คู่กรณีสามารถคัดค้านและถอดถอนอนุญาโตตุลาการได้ด้วยเหตุดังกล่าว อย่างไรก็ดี กระบวนการในการคัดค้านอนุญาโตตุลาการย่อมจะทำให้คู่กรณีต้องเสียเวลาและค่าใช้จ่ายมากขึ้นดังนี้ กฎหมายว่าด้วยการอนุญาโตตุลาการและข้อบังคับอนุญาโตตุลาการหลายแห่งจึงได้กำหนดมาตรการต่างๆ เพื่อป้องกันไม่ให้คู่กรณีที่ไม่สุจริตใช้กระบวนการในการคัดค้านอนุญาโตตุลาการเป็นเครื่องมือในการประวิงการดำเนินกระบวนพิจารณา เช่น การห้ามไม่ให้คู่กรณีใช้สิทธิในการคัดค้านอนุญาโตตุลาการที่ตนเป็นผู้ตั้งหรือร่วมตั้งหากได้รู้หรือควรรู้ถึงเหตุแห่งการคัดค้านในขณะที่มีการแต่งตั้งอนุญาโตตุลาการนั้น การกำหนดระยะเวลาในการใช้สิทธิคัดค้านอนุญาโตตุลาการ การให้อำนาจแก่คณะอนุญาโตตุลาการในการดำเนินกระบวนพิจารณาต่อและทำคำชี้ขาดได้ในระหว่างที่การคัดค้านอนุญาโตตุลาการยังไม่สิ้นสุด การกำหนดระยะเวลาในการพิจารณาการคัดค้าน หรือการกำหนดให้คำวินิจฉัยของศาลเกี่ยวกับการคัดค้านอนุญาโตตุลาการเป็นที่สุดโดยไม่สามารถอุทธรณ์ได้ เป็นต้น
