การวิเคราะห์เศรษฐกิจการผลิตสุราพื้นบ้านของชุมชนในประเทศไทย กรณีศึกษาการผลิตเหล้าขาวในจังหวัดเชียงรายและแพร่

Abstract

ศึกษาวิวัฒนาการทางการผลิต แบบแผนและกรรมวิธีในการผลิตสมการการผลิต ต้นทุน รายได้ และกำไรจากการผลิต รวมทั้งวิเคราะห์ถึงปัญหาและอุปสรรค ในการผลิตและจำหน่ายเหล้าขาวของชุมชน โดยออกแบบสอบถามสัมภาษณ์กลุ่มตัวอย่างผู้ผลิตเหล้าขาว ในจังหวัดเชียงราย 35 ครัวเรือนและจังหวัดแพร่ 31 ครัวเรือน รวมเป็น 66 ครัวเรือน แล้วนำข้อมูลมาวิเคราะห์ทั้งในเชิงพรรณนาและในเชิงปริมาณ ซึ่งการวิเคราะห์สมการการผลิต มีการใช้รูปแบบสมการการผลิตแบบคอบบ์ดักลาส จากการศึกษาพบว่า การผลิตเหล้าขาวของชาวบ้านเป็นการผลิตในครัวเรือน ใช้แรงงานในครัวเรือนในการผลิต วิธีการผลิตไม่ซับซ้อน ลงทุนไม่สูง เหล้าขาวส่วนใหญ่ที่ผลิตทำจากข้าวเหนียวขาว ลูกแป้งเหล้าและน้ำ มีแรงแอลกอฮอล์ 40-50 ดีกรี ส่วนใหญ่ผลิตประมาณ 2-5 รอบต่อเดือน แต่ละรอบมีระยะเวลา 7-15 วันแล้วแต่สูตร กลุ่มตัวอย่างในจังหวัดเชียงราย ได้กำไรจากการผลิตเหล้าขาว 10.59 บาทต่อขวด หรือมีรายได้ (กำไร+ผลตอบแทนค่าแรงตนเอง) เท่ากับ 6,837.68 บาทต่อเดือน ส่วนกลุ่มตัวอย่างในจังหวัดแพร่ได้กำไรแค่ 0.23 บาทต่อขวด สาเหตุที่ได้กำไรน้อย เพราะราคาขายต่อขวดต่ำมาก เนื่องจากเป็นการขายส่งให้พ่อค้าที่มารับไปขายต่อ มีการแข่งขันสูง และชาวบ้านผู้ผลิตส่วนใหญ่ไม่ได้ต้องการกำไรจากการผลิตเหล้า แต่ต้องการกากที่เหลือจากการกลั่นไปเลี้ยงสุกร ช่วยลดต้นทุนอาหารสัตว์ และสามารถทำกำไรจากการขายสุกรได้ ส่วนรายได้จากการผลิตต่อเดือน (กำไร+ผลตอบแทนค่าแรงตนเอง) พบว่าเท่ากับ 3,961.88 บาท เมื่อวิเคราะห์สมการการผลิต พบว่า ปัจจัยการผลิตที่มีความสำคัญในการเพิ่มปริมาณเหล้า ได้แก่ ข้าว น้ำ และจำนวนวันหมัก ถ้าเพิ่มข้าวเหนียวขึ้น 1 กิโลกรัม เพิ่มจำนวนวันหมักขึ้น 1 วัน หรือถ้าเพิ่มปริมาณน้ำขึ้น 1 ลิตร จะผลิตเหล้าได้เพิ่มขึ้น 0.8256 ขวด 0.768 ขวด และ 0.0031 ขวด ตามลำดับ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2542 รัฐอนุญาตให้มีการผลิตและจำหน่ายสุราได้อย่างเสรี แต่ยังไม่มีการเปิดโอกาสให้ผู้ผลิตรายย่อยสามารถผลิตและจำหน่ายสุราได้ เนื่องจากมีความกังวลในด้านคุณภาพสุรา สิ่งแวดล้อม และรายได้ของรัฐ จากการศึกษาพบว่า การเปิดโอกาสให้ชาวบ้านซึ่งเป็นผู้ผลิตรายย่อยผลิตเหล้าขาว ได้อย่างถูกต้องตามกฎหมายสามารถทำได้เนื่องจาก ในการศึกษาครั้งนี้มีการส่งตัวอย่างเหล้าขาวไปตรวจ ไม่พบว่ามีสารให้โทษในสุราตามกฎหมาย และการผลิตของชาวบ้าน สามารถนำกากที่เหลือจากการกลั่นไปใช้ประโยชน์ได้ จึงไม่เหลือของเสียใดๆ และรัฐยังสามารถเก็บภาษีสุราและค่าใบอนุญาตเพิ่มขึ้นได้ เนื่องจากผู้บริโภคเหล้าขาวในปัจจุบันไม่ใช่ผู้บริโภคเหล้าโรงอยู่แล้ว ถ้ามีการอนุญาติให้ผลิตและเก็บภาษีอย่างถูกต้อง จะทำให้รัฐมีรายได้เพิ่มมากขึ้น แต่อย่างไรก็ตาม เนื่องจาก เป็นการผลิตรายย่อย ดังนั้น การเก็บภาษีจะต้องเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ