Abstract:
Cryptosporidium เป็นโปรโตซัวในกลุ่ม coccidia ที่มีความสำคัญทางการแพทย์ เนื่องจากเป็นสาเหตุหนึ่งของภาวะท้องเสียเรื้อรังในผู้ป่วยที่มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง โดยเฉพาะกลุ่มผู้ป่วยที่ติดเชื้อไวรัสเอดส์ เนื่องจากปัจจุบันยังไม่มียาที่มีประสิทธิภาพสำหรับรักษาผู้ติดเชื้อ Cryptosporidium ดังนั้น การเฝ้าระวังตลอดจนการป้องกันการติดเชื้อและการแพร่กระจายของเชื้อจึงมีบทบาทในการควบคุมโรค เนื่องจาก Cryptosporidium ที่เป็นสาเหตุของโรคในมนุษย์มีหลาย species โดยแต่ละ species จะมีรังโรคแตกต่างกัน อย่างไรก็ตามการตรวจหา oocyst ของ Cryptosporidium ในอุจจาระไม่สามารถแยก species ได้ ทั้งนี้ข้อมูลเกี่ยวกับ species ของ Cryptosporidium ที่ก่อโรคผู้ป่วยโรคเอดส์ยังไม่มีการศึกษามาก่อนในประเทศไทย ดังนั้นจึง ทำการรวบรวมตัวอย่างอุจจาระผู้ป่วยที่ติดเชื้อไวรัสเอดส์และมีอาการท้องเสียจากการติดเชื้อ Cryptosporidium ที่มารับการตรวจรักษาที่โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ระหว่างปี ค.ศ. 1996 ถึง ค.ศ. 2000 ทั้งหมด 20 ตัวอย่าง โดยวิเคราะห์ลำดับนิวคลีโอไทด์ในส่วนของยีนที่สร้างไรโบโซมสับยูนิตเล็ก (small subunit ribosomal RNA, SSUrRNA) และยีนที่สร้างธรอมโบสปอนด์นรีเรทแอทฮีสีพโปรตีน (thrombospondin-related adhesive protein, TRAP-C1) พบว่าสามารถแยก species ของ Cryptosporidium ได้ผลสอดคล้องกัน โดยพบ Cryptosporidium parvum ชนิด human genotype 17 ตัวอย่าง นอกจากนี้ยังพบ Cryptosporidium felis ซึ่งพบในสัตว์จำพวกแมว Cryptosporidium muris พบในหนู และ Cryptosporidium meleagridis ซึ่งพบในสัตว์ปีกอย่างละ 1 ตัวอย่าง ดังนั้นแหล่งที่มาของการติดเชื้อ Cryptosporidium ในกลุ่มผู้ป่วยเอดส์ส่วนใหญ่เกิดจากการติดต่อระหว่างกลุ่มผู้ป่วยเอง ส่วนน้อยเกิดจากการติดต่อจากสัตว์สู่มนุษย์ ผลการศึกษานี้จะเป็นประโยชน์ในการเฝ้าระวังและควบคุมโรคต่อไป
