Abstract:
ศึกษาเพื่อนำเสนอแนวทางในการวินิจฉัยชี้ขาดคดีของศาล กรณีการควบคุมความชอบด้วยกฎหมายของประกาศและคำสั่งคณะรัฐประหารโดยศาลปกครอง ทั้งในเรื่องอำนาจศาล เงื่อนไขการฟ้องคดี และการวินิจฉัยเนื้อหาแห่งคดี จากผลการศึกษาพบว่า ศาลปกครองมีอำนาจตรวจสอบความชอบด้วยกฎหมายของประกาศและคำสั่งคณะรัฐประหาร ที่มีสถานะหรือมีค่าบังคับทางกฎหมายเทียบได้กับนิติกรรมทางปกครอง ที่ออกโดยฝ่ายปกครองในภาวะปกติ โดยอำนาจที่คณะรัฐประหารหรือหัวหน้าคณะรัฐประหารใช้ในการออกประกาศและคำสั่งดังกล่าว เป็นอำนาจทางปกครองและในการออกประกาศหรือคำสั่งฉบับนั้น ย่อมจะถือได้ว่า คณะรัฐประหารหรือหัวหน้าคณะรัฐประหารอยู่ในฐานะฝ่ายปกครอง กรณีที่มีบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ กำหนดให้ถือว่า ประกาศและคำสั่งคณะรัฐประหารชอบด้วยกฎหมายและชอบด้วยรัฐธรรมนูญ เป็นเพียงการรับรองสถานะหรือค่าบังคับทางกฎหมาย ของประกาศและคำสั่งคณะรัฐประหารในทางรูปแบบ โดยให้มีผลบังคับใช้ได้เช่นเดียวกับนิติกรรม ทางปกครองที่ออกโดยฝ่ายปกครองในภาวะปกติเท่านั้น ไม่มีผลเป็นการยกเว้นหรือจำกัดขอบเขตอำนาจศาลปกครอง ในการตรวจสอบและวินิจฉัยเพิกถอนประกาศและคำสั่งคณะรัฐประหารที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย หลักเกณฑ์ทางกฎหมายที่ใช้พิจารณาเขตอำนาจศาล เงื่อนไขการฟ้องคดีและวินิจฉัย เนื้อหาแห่งคดี ย่อมใช้หลักเกณฑ์เดียวกับการตรวจสอบกฎและคำสั่งทางปกครอง ที่ออกโดยฝ่ายปกครองในภาวะปกติ ซึ่งมีลักษณะเช่นเดียวกับหลักกฎหมายปกครองฝรั่งเศสและเยอรมัน แต่ถ้าหากเป็นประกาศและคำสั่งคณะรัฐประหาร ซึ่งออกตามความจำเป็นเร่งด่วนในระหว่างที่เกิดวิกฤติการณ์ร้ายแรง และเป็นกรณีที่กฎหมายลายลักษณ์อักษรของไทยมิได้บัญญัติไว้ ศาลปกครองจำต้องวินิจฉัยวางแนวเพื่อพัฒนาเป็นหลักกฎหมายปกครองทั่วไป เช่นเดียวกับหลักกฎหมายทั่วไปของฝรั่งเศส ตามทฤษฎีว่าด้วยสถานการณ์พิเศษ
