การนำกระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท์มาใช้สำหรับคดีอาญาที่อยู่ในเขตอำนาจของศาลแขวง

Abstract

ในปัจจุบัน ระบบยุติธรรมทางอาญาให้ความสำคัญกับการนำตัวผู้กระทำความผิดมาลงโทษตามความผิดที่กระทำเป็นสำคัญ ทำให้ผู้กระทำความผิดที่กระทำความผิดเล็กน้อยที่อยู่ในเขตอำนาจของศาลแขวง ได้แก่ ความผิดที่โทษจำคุกไม่เกิน 3 ปี ปรับไม่เกิน 60,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ ต้องมาจองจำร่วมกับผู้กระทำความผิดอาญาร้ายแรง อาจก่อให้เกิดการถ่ายทอดลอกเลียนแบบพฤติกรรมอาชญากร ส่งผลให้ผู้กระทำความผิดถูกตีตรา ตราหน้าว่าเป็นผู้ต้องขังมาแล้ว ทำให้มีมลทินติดตัว อันเป็นอุปสรรคต่อการปรับตัวให้เข้ากับกฎเกณฑ์และบรรทัดฐานของสังคม ผู้กระทำความผิดอาจหวนกลับไปกระทำความผิดซ้ำอีก เพราะผู้กระทำความผิดขาดความสำนึก แสดงว่าการดำเนินคดีโดยรัฐในการฟ้องร้องดำเนินคดีกับผู้กระทำความผิดมีประสิทธิภาพอยู่ชั่วระยะเวลาหนึ่งเท่านั้น นอกจากนี้ เหยื่ออาชญากรรมเป็นบุคคลที่ถูกละเลยไม่มีส่วนร่วมในการกำหนดความต้องการของตน และผู้ที่ได้รับผลกระทบจากการกระทำความผิดไม่ได้มีโอกาสเข้ามามีส่วนร่วมในการระงับข้อพิพาทที่เกิดขึ้น รวมทั้งชุมชนหรือประชาสังคมที่ได้รับผลกระทบโดยอ้อมไม่มีบทบาทในการระงับข้อพิพาทที่เกิดขึ้นแต่อย่างใด จึงอาจเกิดความรู้สึกไม่มั่นใจหรือไม่ปลอดภัยในการดำรงชีวิต ถึงแม้ว่า ศาลแขวงได้มีแนวความคิดนำการระงับข้อพิพาทด้วยการไกล่เกลี่ยมาใช้ ในการดำเนินคดี เพื่อให้การระงับข้อพิพาทเป็นไปอย่างรวดเร็ว และตามความประสงค์ของคู่กรณี แล้วก็ตาม แต่อย่างไรก็ดี เมื่อศึกษากฎหมายแล้ว พบว่ายังมีข้อขัดข้องในการดำเนินคดีแบบดั้งเดิม รวมทั้งเมื่อศึกษากระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท์กับบทบัญญัติกฎหมายต่างประเทศแล้ว พบว่าการนำกระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท์มาใช้ในศาลแขวง ควรมีองค์กรที่ทำหน้าที่ติดตามผลการดำเนินงาน และส่งเสริมให้ความรู้ ความเข้าใจ แก่บุคคลที่เกี่ยวข้องให้ตระหนักถึงสิทธิหน้าที่ของตน ก็จะทำให้กระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท์ สามารถคุ้มครองเหยื่ออาชญากรรมผู้ที่ต้องได้รับความเสียหายและชุมชนได้อย่างแท้จริง