Abstract:
การบังคับโทษปรับทางอาญาในประเทศไทย หากศาลมีคำพิพากษาลงโทษปรับบุคคลใด ผู้ต้องโทษปรับมีหน้าที่ชำระค่าปรับตามจำนวนที่กำหนดไว้ภายในเวลา 30 วัน หากผู้ต้องโทษปรับ ไม่ชำระค่าปรับต่อศาลภายในกำหนดเวลาดังกล่าว มาตรการที่ศาลจะนำมาใช้บังคับกับผู้ต้องโทษ มีด้วยกัน 2 มาตรการคือ การยึดทรัพย์สินใช้แทนค่าปรับและการกักขังแทนค่าปรับ รวมถึงการเปิดโอกาสให้ผู้ต้องโทษปรับทำงานบริการสังคมแทนค่าปรับ จากการศึกษาพบว่า การขาดหน่วยงานที่มีหน้าที่และความรับผิดชอบหลักในการบังคับใช้โทษปรับ เป็นปัญหาสำคัญที่ทำให้การบังคับโทษปรับในประเทศไทยไม่มีประสิทธิภาพ เนื่องจากหน่วยงานบังคับโทษปรับในปัจจุบัน ไม่ว่าจะเป็นศาล พนักงานอัยการ เจ้าพนักงานบังคับคดี หรือราชทัณฑ์ ต่างก็มีภารกิจหลักของหน่วยงานเป็นจำนวนมาก ประกอบกับมีข้อจำกัดด้านบุคลากรและงบประมาณ ทำให้ไม่สามารถปฏิบัติงานหรือดำเนินการบังคับโทษปรับได้อย่างเต็มที่ ส่งผลให้รัฐต้องสูญเสียรายได้จากเงินค่าปรับไปเป็นจำนวนมาก ด้วยเหตุนี้จึงได้มีแนวคิดในการจัดตั้ง “สำนักงานบังคับคดีอาญาและการบังคับใช้กฎหมาย” ขึ้น โดยให้เป็นส่วนราชการภายใน สำนักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม โดยภารกิจหลักประการหนึ่งคือ การบังคับชำระค่าปรับตามกฎหมายหรือคำสั่งศาล แต่อย่างไรก็ดี เมื่อพิจารณาจากโครงสร้างอำนาจหน้าที่ของหน่วยงานดังกล่าวแล้วพบว่า มีฐานะเป็นเพียงหน่วยงานที่ส่งเสริมและสนับสนุน หน่วยงานที่มีภารกิจเกี่ยวข้องในการบังคับโทษปรับเท่านั้น จึงไม่ก่อให้เกิดประสิทธิภาพในการบังคับโทษปรับมากนัก ผู้เขียนจึงได้เสนอแนะแนวทางในการดำเนินงานของหน่วยงานบังคับโทษปรับทางอาญา โดยเสนอให้กำหนดรูปแบบองค์กรดังกล่าวให้เป็นหน่วยปฏิบัติการที่มีฐานะในระดับกรม โดยการจัดตั้งเป็น “กรมบังคับคดีอาญาและบังคับใช้กฎหมาย” มีอำนาจหน้าที่หลักในการบังคับคดีอาญา และการบังคับใช้กฎหมาย โดยมีกฎหมายให้อำนาจในการบังคับโทษปรับด้วย รวมทั้งเสนอแนะเกี่ยวกับโครงสร้างของหน่วยงาน คุณสมบัติพนักงานเจ้าหน้าที่และขอบเขตอำนาจหน้าที่ในการบังคับโทษปรับ ทั้งนี้ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการบังคับโทษปรับในประเทศไทย
