สิทธิและผลประโยชน์ของชุมชนในสังคมไทย : กรณีศึกษากรรมสิทธิ์ที่ดินหลังสึนามิของชาวมอแกลนหมู่บ้านทุ่งหว้า ตำบลคึกคัก อำเภอตะกั่วป่า จังหวัดพังงา

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัญหาการใช้อำนาจรัฐในทางนโยบายและการบริหารที่เกี่ยวกับการจัดการสิทธิ ผลประโยชน์ของชุมชน และการจัดการที่ดินของรัฐหลังเกิดภัยพิบัติสึนามิ กรณีการอยู่อาศัยในที่ดินรัฐเป็นเวลานานกว่า 20 ปี ของชาวมอแกลน หมู่บ้านทุ่งหว้า ตำบลคึกคัก อำเภอตะกั่วป่า จังหวัดพังงา ผลการวิจัยพบว่า บทบาทของรัฐในการเข้าแทรกแซงกระบวนการพิจารณาและแก้ไขปัญหาสิทธิในถิ่นที่อยู่ของชาวมอแกลนบ้านทุ่งหว้า โดยใช้กลไกการแต่งตั้งหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้อง พร้อมกำกับให้เป็นไปตามประมวลกฎหมายที่ดิน พ.ศ.2497 และมติคณะรัฐมนตรี สามารถเรียกร้องและรับรองสิทธิเพื่อการอยู่อาศัยในที่ดินของรัฐได้ แต่เป็นเพียงระยะสั้นและเฉพาะหน้า เนื่องจากบทบาทของรัฐท้องถิ่นที่ขัดกับอำนาจหน้าที่ มาตรา 284 แห่งรัฐธรรมนูญราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2540 ยิ่งไปกว่านั้นคนชายขอบชาวมอแกลนยังถูกกีดกันจากคนในท้องถิ่น ทั้งด้านอาชีพ การติดต่อกับหน่วยงานราชการและการไม่ยอมรับของคนในสังคม ทำให้ปัจจุบันชาวมอแกลนต้องอาศัยอยู่ในที่ดินรัฐในฐานะผู้บุกรุกเช่นเดียวกับก่อนเกิดภัยพิบัติสึนามิแม้จะได้รับความช่วยเหลือจากรัฐก็ตาม ดังนั้น แนวทางแก้ไขปัญหาระยะยาวเพื่อให้ชาวมอแกลนอยู่อาศัยในที่ดินรัฐโดยถูกต้องตามกฎหมาย คือ ให้องค์การบริหารส่วนตำบล ผู้เป็นตัวแทนของทบวงการเมืองแสดงความจำนงขอใช้ที่ดินรัฐตามประมวลกฎหมายที่ดิน พ.ศ. 2541 มีวัตถุประสงค์เพื่อการอยู่อาศัยของชาวมอแกลนบ้านทุ่งหว้า โดยที่ดินยังคงเป็นกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินของรัฐเช่นเดิม แม้สิทธิ์ของชาวมอแกลนจะมีเพียงเพื่อการอยู่อาศัย แต่ตรงกับความต้องการของชาวมอแกลน ที่จะอยู่เพื่อสืบทอดอัตลักษณ์และเผ่าพันธุ์ชาว มอแกลนเท่านั้น ดังนั้น ความมั่นคงในที่อยู่อาศัยที่ชาวมอแกลนไม่เคยได้รับมาตลอดเวลากว่า 20 ปี ยังคงอยู่ในความใฝ่ฝันของชาวมอแกลน การเป็นคนไทย เชื้อชาติไทย สัญชาติไทย น่าจะเป็นสิ่งที่ทุกคนควรได้รับการปฏิบัติเฉกเช่นคนไทยทั่วไป