เศรษฐศาสตร์การเมืองว่าด้วยการผลิตนางงาม : กรณีศึกษาการประกวดนางสาวไทย

Abstract

การศึกษาครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์สำคัญ คือ เพื่อแสดงให้เห็นว่าเมื่อประเทศไทยก้าวเข้าสู่ระบบทุนนิยมเต็มขั้นแล้ว อิทธิพลของทุนนิยมที่สามารถเปลี่ยนแปลงทุกอย่างให้กลายเป็นสินค้าได้ส่งผลกระทบต่อความงามของผู้หญิงอย่างไรผ่านกรณีศึกษาการประกวดนางสาวไทย โดยมีความมุ่งหวังในการนำเสนอมุมมองใหม่ให้กับการประกวดนางสาวไทยที่ไม่ใช่การประกวดประชันหาสาวงาม หากแต่เป็นกระบวนการผลิตสินค้าอีกรูปแบบหนึ่ง ผ่านการรวบรวบข้อมูลเอกสารทั้งชั้นต้นและชั้นรอง รวมถึงการสัมภาษณ์ข้อมูลเชิงลึกจากผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง จากการศึกษาพบว่าพัฒนาการทางเศรษฐกิจ การเมือง และสังคมของไทยร่วมกับมิติทางสตรีนิยม ส่งผลกระทบต่อรูปแบบการประกวดนางสาวไทย ตั้งแต่ในยุคแรกของการจัดประกวด โดยยุคที่ 1 (พ.ศ. 2477 – 2483 และพ.ศ. 2491-2497) ถึง ยุคที่2 (พ.ศ. 2507-2515) จากความต้องการผลประโยชน์ทางการเมืองยุคทุนนิยมขุนนาง รูปแบบการประกวดจึงดำเนินการไปเพื่อประชาสัมพันธ์นโยบายรัฐบาลและประเทศเป็นหลัก ต่อมาในยุคทุนนิยมขยายตัวการประกวดในช่วงยุคที่ 3 (พ.ศ. 2527-2542) และ ยุคที่4 (พ.ศ. 2543 - 2550) จัดขึ้นเพื่อผลประโยชน์เชิงพาณิชย์เป็นสำคัญ ทั้งนี้ เมื่อพิจารณารายละเอียดในยุคทุนนิยมขยายตัว เกี่ยวกับกระบวนการกลายเป็นสินค้า ผู้จัดการประกวด สปอนเซอร์ และผู้ดำรงตำแหน่งนางสาวไทย ทั้งในช่วงก่อนการจัดประกวด ช่วงระหว่างการจัดประกวด และเมื่อการประกวดสิ้นสุดลง พบว่า มีวัตถุประสงค์เพื่อผลประโยชน์เชิงพาณิชย์ขององค์กรตนมากกว่าส่วนรวมโดยกลุ่มนายทุนจะได้รับค่าลิขสิทธิ์ ช่วงเวลาการโฆษณา และภาพลักษณ์อันดีต่อสินค้า ในขณะที่ ตัวนางงามเองก็ได้รับเงินรางวัล ค่าจ้าง และชื่อเสียงโอกาสทางอาชีพต่อไป ซึ่งประโยชน์ที่ได้รับดังกล่าวต่างจากยุคที่ 1 - 2 ที่ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องได้รับเพียงความภาคภูมิใจที่ได้ “ช่วยชาติ” เท่านั้น จากพัฒนาการข้างต้น แสดงถึงกระบวนการผลิตในสังคมทุนนิยม ความงามมีมูลค่าแลกเปลี่ยนได้ และมูลค่าเกิดจากการชักนำความต้องการของกลุ่มนายทุนเป็นสำคัญ ดังนั้น จึงอาจกล่าวได้ว่าการประกวดนางสาวไทยเป็นกระบวนการที่ทำให้ความงามกลายเป็นสินค้าได้อย่างเป็นรูปธรรม