การศึกษาผลกระทบของการแปรรูปและเปิดเสรีกิจการไฟฟ้าของประเทศไทย จากประสบการณ์ของต่างประเทศ

Abstract

ไฟฟ้าจัดได้ว่าเป็นสาธารณูปโภคพื้นฐานที่สำคัญยิ่งของทุกประเทศ กิจการไฟฟ้าของประเทศไทยในปัจจุบันเกือบทั้งหมดอยู่ภายใต้การดำเนินงานของรัฐวิสาหกิจ แต่ในอนาคตจะมีการดำเนินการแปรรูปกิจการไฟ้ฟ้าเหมือนดังที่ได้ดำเนินการแล้วในต่างประเทศ การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างกิจการไฟฟ้าดังกล่าวย่อมจะส่งผลกระทบในด้านต่างๆ อย่างหลีกเลี่ยงมิได้ ในการศึกษานี้จึงเป็นการศึกษาเพื่อให้ทราบถึงผลกระทบของการแปรรูปและเปิดเสรีกิจการไฟฟ้าในต่างประเทศ และนำผลดังกล่าวมาคาดคะเนผลกระทบที่คาดว่าจะเกิดขึ้นภายหลังจากการแปรรูปกิจการไฟฟ้าในประเทศไทย โดยแบ่งการศึกษาเป็น 6 ด้าน ได้แก่ ด้านประสิทธิภาพ ด้านราคา ด้านคุณภาพ ด้านการจ้างงาน ด้านสิ่งแวดล้อม และด้านความหลากหลายในการใช้เชื้อเพลิง ซึ่งใน 3 ด้านแรกจะเป็นการวิเคราะห์เชิงปริมาณ โดยใช้ข้อมูล Panel Data ของประเทศต่างๆ ที่ได้ดำเนินการแปรรูปหรือเปิดเสรีกิจการไฟฟ้าไปแล้ว และใช้การวิเคราะห์สมการถดถอยโดยวิธีกำลังสองน้อยที่สุดแบบธรรมดา (Ordinary Least Square: OLS) ในการประมาณค่าสัมประสิทธิ์ ส่วนใน 3 ด้านที่เหลือจะเป็นการวิเคราะห์เชิงพรรณนา ผลการศึกษาพบว่า ด้านประสิทธิภาพจะดีขึ้นเมื่อเอกชนเป็นเจ้าของระบบผลิตไฟฟ้ามากขึ้น ผู้เข้าร่วมในตลาดไฟฟ้ามีความเสรีในการใช้สายส่งไฟฟ้ามากขึ้น และผู้ใช้ไฟฟ้ามีความเสรีในการเลือกซื้อไฟฟ้ามากขึ้น ราคาค่าไฟฟ้าจะต่ำลงเมื่อมีการประกาศเปิดเสรีกิจการไฟฟ้า และเอกชนเป็นเจ้าของระบบผลิตไฟฟ้ามากขึ้น ทางด้านคุณภาพ อัตราไฟฟ้าดับจะลดลงเมื่อผู้เข้าร่วมในตลาดไฟฟ้ามีความเสรีในการใช้สายส่งไฟฟ้ามากขึ้นด้านการจ้างงานจะมีการลดตำแหน่งงานทางด้านเทคนิค และเพิ่มการจ้างงานที่เกี่ยวกับการบริการลูกค้า การตลาด และเทคโนโลยีสารสนเทศมากขึ้น ด้านสิ่งแวดล้อมและด้านการใช้เชื้อเพลิงจะขึ้นอยู่กับนโยบายทางด้านสิ่งแวดล้อมของประเทศที่จะเข้มงวดขึ้น สำหรับผลกระทบที่คาดว่าจะเกิดขึ้นในประเทศไทย หากใช้รูปแบบโครงสร้างกิจการไฟฟ้าแบบ Enhanced Single Buyer Model (ESB) จะทำให้ประสิทธิภาพในแง่ของอัตราการใช้ประโยชน์ในระบบการผลิตไฟฟ้าแย่ลง แต่ในด้านอื่นๆ จะดีขึ้น ซึ่งส่งผลให้สวัสดิการโดยรวมเพิ่มขึ้นเล็กน้อย ในขณะที่ หากดำเนินการแปรรูปและเปิดเสรีกิจการไฟฟ้าอย่างสมบูรณ์จะทำให้ค่าสวัสดิการโดยรวมเพิ่ขึ้นอย่างมาก