ศูนย์กลางผลประโยชน์หลักของลูกหนี้ในคดีล้มละลายข้ามชาติ

Abstract

แม้หลักเกณฑ์ของกฎหมายล้มละลายระหว่างประเทศในปัจจุบัน จะมีแนวคิดให้มีการรวมศูนย์กระบวนพิจารณาคดีล้มละลายข้ามชาติ โดยการนำศูนย์กลางผลประโยชน์หลักของลูกหนี้ มาใช้เป็นเกณฑ์ในการพิจารณาเขตอำนาจระหว่างประเทศของศาล ผู้ดำเนินกระบวนการหลักเพื่อทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางการบริหารจัดการคดีล้มละลายข้ามชาติ แต่กลับไม่มีการกำหนดคำนิยามและหลักเกณฑ์การปรับใช้เกณฑ์ดังกล่าวไว้โดยชัดเจน ส่งผลให้เกิดการโต้แย้งกันอย่างมาก ระหว่างศาลและผู้ใช้บังคับกฎหมายล้มละลายในแต่ละประเทศ รวมทั้งในแวดวงของนักนิติศาสตร์ ผู้พัฒนากฎหมายล้มละลายระหว่างประเทศ วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จึงมุ่งศึกษาถึงที่มา พัฒนาการ แนวคิดทางกฎหมายที่สำคัญ และหลักเกณฑ์การล้มละลายข้ามชาติที่เกี่ยวข้องกับเกณฑ์ศูนย์กลางผลประโยชน์หลักของลูกหนี้ รวมทั้งศึกษาเปรียบเทียบแนวทางการตีความและปรับใช้เกณฑ์ดังกล่าว ของศาลในสหภาพยุโรปภายใต้ข้อบังคับของคณะกรรมาธิการยุโรป เลขที่ 1346/2000 ว่าด้วย กระบวนพิจารณาคดีล้มละลาย และศาลในประเทศผู้รับหลักการของกฎหมายต้นแบบเกี่ยวกับการล้มละลายข้ามชาติของ คณะกรรมการกฎหมายการค้าระหว่างประเทศแห่งองค์การสหประชาชาติ เพื่อวิเคราะห์หาแนวทางการตีความ ปรับใช้ และการร่างบทบัญญัติเกี่ยวกับเกณฑ์ศูนย์กลางผลประโยชน์หลักของลูกหนี้ที่มีความเหมาะสมกับประเทศไทย ตลอดจนเพื่อเป็นการเตรียมความพร้อมก่อนที่ประเทศไทยจะพิจารณารับหลักการ ของกฎหมายต้นแบบดังกล่าวเข้ามาปรับใช้กับกฎหมายภายในของไทยในอนาคตอันใกล้ ผลการศึกษาวิจัยพบว่า แม้เกณฑ์ศูนย์กลางผลประโยชน์หลักของลูกหนี้จะมีจุดกำเนิดในทางระหว่างประเทศ โดยมีวัตถุประสงค์หลักในการค้นหาสถานที่ตั้งทางภูมิศาสตร์อันก่อให้เกิดความสะดวกสูงสุดต่อการบริหารจัดการ คดีล้มละลาย แต่คำพิพากษาของศาลในสหภาพยุโรปและศาลในประเทศผู้รับหลักการ กลับแสดงให้เห็นถึงแนวทางการตีความและปรับใช้เกณฑ์ดังกล่าวที่แตกต่างกัน อันยิ่งก่อให้เกิดอุปสรรคต่อการบริหารจัดการคดีล้มละลายข้ามชาติ ซึ่งจำเป็นต้องอาศัยการประสานความร่วมมือกันในทางตุลาการ ระหว่างศาล เจ้าพนักงานในคดีล้มละลาย และหน่วยงาน ที่เกี่ยวข้อง ดังนั้น วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จึงขอเสนอให้มีการกำหนดคำนิยามของศูนย์กลางผลประโยชน์หลักของลูกหนี้ และนำแนวทางการพิจารณาศูนย์กลางผลประโยชน์หลัก จากระบบการดำเนินงานแบบสำนักงานแห่งใหญ่มาปรับใช้ในกรณีที่ลูกหนี้เป็นนิติบุคคล และถิ่นที่อยู่โดยปกติวิสัยในกรณีที่ลูกหนี้เป็นบุคคลธรรมดา โดยศาลควรมีขอบเขตกว้างและมีความยืดหยุ่นในการประเมินสถานที่ตั้งศูนย์กลางผลประโยชน์หลักของลูกหนี้จากหลักฐานและข้อเท็จจริงซึ่งมีความแตกต่างกันไปในแต่ละคดี ตลอดจนเสนอให้มีการเพิ่มเติมจุดเกาะเกี่ยวประเภทอื่นๆ ที่มีความหนักแน่นเพียงพอต่อการกล่าวอ้าง เขตอำนาจของศาลไทยเหนือคดีล้มละลายข้ามชาติ นอกเหนือจากจุดเกาะเกี่ยวภูมิลำเนาและการประกอบธุรกิจตาม มาตรา 7 แห่งพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 ที่มีอยู่เดิม เพื่อให้การดำเนินกระบวนพิจารณาคดีล้มละลายข้ามชาติ ในประเทศไทย เกิดความคล่องตัวและมีความสอดคล้องกับหลักเกณฑ์การล้มละลายข้ามชาติในระดับสากลยิ่งขึ้น