การใช้มาตรการตอบโต้โดยรัฐอื่นที่มิใช่รัฐผู้เสียหายตามร่างข้อบทว่าด้วยความรับผิดชอบของรัฐ

Abstract

ในระบบกฎหมายระหว่างประเทศถือว่ารัฐทุกรัฐมีความเสมอภาคเท่าเทียมกันจากลักษณะโครงสร้างที่ปราศจากการรวมศูนย์อำนาจ รัฐต่าง ๆ จึงมีเอกราชในการดำเนินการใด ๆ อันเป็นสิทธิของรัฐที่มีอยู่ฝ่ายเดียวสิทธิแต่เพียงฝ่ายเดียวนี้ด้านหนึ่งก็มาจากผลประโยชน์โดยส่วนตัว หากรัฐใดรัฐหนึ่งมีการล่วงล้ำเข้ามาในสิทธิของรัฐอื่นก็เกิดความรับผิดชอบในผลของการกระทำ และมาตรการตอบโต้เป็นมาตรการหนึ่งที่ทำให้รัฐผู้มีความรับผิดชอบปฏิบัติตามพันธกรณีที่เกิดขึ้นจากความรับผิดชอบ วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาและวิเคราะห์ประเด็นการใช้มาตรการตอบโต้โดยรัฐอื่นที่ไม่ใช่รัฐผู้เสียหาย เพื่อให้ทราบถึงแนวคิด ความเป็นมา หลักเกณฑ์ เงื่อนไขและข้อจำกัดของการใช้มาตรการตอบโต้โดยรัฐอื่นที่ไม่ใช่รัฐผู้เสียหาย อันจะนำไปสู้แนวทางการใช้มาตรการตอบโต้โดยรัฐอื่นที่ไม่ใช่รัฐผู้เสียหายที่ควรจะเป็นเพื่อประโยชน์สำหรับสังคมระหว่างประเทศ จากการวิจัยพบว่า แนวคิดของมาตรการตอบโต้โดยรัฐอื่นที่ไม่ใช่รัฐผู้เสียหายได้รับการยอมรับทั้งในแง่ของแนวคิด และการปฏิบัติของรัฐโดยมีแนวคำตัดสินของศาลระหว่างประเทศรองรับ ร่างข้อบทว่าด้วยความรับผิดชอบของรัฐได้นำแนวคิดนี้มาบรรจุไว้โดยกำหนดสิทธิของรัฐอื่นที่ไม่ใช่รัฐผู้เสียหายในการตอบโต้ได้ต่อเมื่อมีการละเมิดผลประโยชน์ของกลุ่มรัฐหรือผลประโยชน์ร่วมกันของประชาคมระหว่างประเทศทั้งมวลและเพื่อวัตถุประสงค์ในการยุติการกระทำที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย อย่างไรก็ตามเงื่อนไขของการใช้มาตรการดังกล่าวในทางปฏิบัติที่ผ่านมายังไม่ชัดเจน รวมถึงบทบัญญัติที่เกี่ยวข้องในร่างฯ ก็ยังไม่ได้ชัดเจนเพียงพอสำหรับกรณีนี้ซึ่งถือว่าเป็นมาตรการที่เป็นข้อยกเว้นในทางกฎหมายในเรื่องการใช้มาตรการตอบโต้ที่โดยหลักทั่วไปเป็นสิทธิของรัฐที่เสียหายเท่านั้นที่รถกระทำได้ แม้ว่าการใช้มาตรการตอบโต้รัฐที่ไม่ใช่รัฐผู้เสียหายจะเป็นการกระทำบนพื้นฐานของแนวคิดเรื่องทฤษฎีการกระทำฝ่ายเดียว (Unilateralism) ซึ่งเป็นอันตรายสำหรับระบบกฎหมายระหว่างประเทศ อย่างไรก็ตามการใช้สิทธิตอบโต้ในลักษณะนี้มีความจำเป็นเนื่องจากเป็นการคุ้มครองผลประโยชน์ของกลุ่มของรัฐ และ/หรือผลประโยชน์ของประชาคมระหว่างประเทศทั้งมวลยิ่งขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีที่กลไกระดับพหุภาคีไม่สามารถดำเนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพ อย่างไรก็ตาม หลักการและเงื่อนไขที่ปรากฎอยู่ในร่างฯ นี้สะท้อนเพียงส่วนหนึ่งของกฎหมายระหว่างประเทศที่เป็นอยู่และจำเป็นที่จะต้องได้รับการพัฒนาให้ชัดเจนขึ้นต่อไป