ความสัมพันธ์ระหว่างรัฐ ทุน และจักรยานยนต์รับจ้างในเขตกรุงเทพมหานคร

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทำการศึกษาในประเด็นเรื่องความสัมพันธ์การผลิต ในส่วนของความสัมพันธ์ระหว่างรัฐ ทุน และจักรยานยนต์รับจ้าง การศึกษาครั้งนี้ประกอบด้วยการพิจารณาถึงลักษณะของผู้ที่เกี่ยวข้องในการประกอบอาชีพจักรยานยนต์รับจ้าง สถานะและบทบาทของกลุ่มบุคคลดังกล่าว ซึ่งสามารถนำเราไปสู่การตอบโจทย์ในการศึกษาเรื่องความสัมพันธ์การผลิตได้ว่ามีลักษณะเป็นอย่างไร ทั้งนี้ได้ทำการศึกษาจากงานวิจัยซึ่งเป็นการศึกษาในเชิงประวัติศาสตร์ (Historical Approach) ผนวกเข้ากับข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์ในลักษณะ Group Focus เพื่อให้ได้ข้อมูลในเชิงลึกยิ่งขึ้น โดยเฉพาะในส่วนที่เกี่ยวข้องกับลักษณะของการเกิดขึ้นของส่วยจักรยานยนต์รับจ้าง รวมถึงค่าใช้จ่ายนอกระบบที่ผู้ให้บริการจักรยานยนต์รับจ้างต้องจ่ายไปทั้งก่อนและหลังการเข้าเป็นแรงงาน ลักษณะความสัมพันธ์ของกิจกรรมการผลิตนี้เกิดขึ้นระหว่างรัฐ ทุน และจักรยานยนต์รับจ้างเป็นผลมาจากกลไกและกระบวนการของรัฐเป็นตัวการสำคัญ กล่าวคือ ตำรวจได้ใช้กลไกหรือกระบวนการในการแจกจ่ายสินค้าทางการเมือง ซึ่งก็คือการให้สิทธิแก่กลุ่มทุนซึ่งก็คือหัวหน้าวิน เมื่อได้รับสิทธินั้นมาแล้วหัวหน้าวินจึงจัดตั้งวินเพื่อให้บริการจักรยานยนต์รับจ้าง ปัจจัยการผลิตที่สำคัญก็ตกไปอยู่แก่หัวหน้าวิน และเพื่อที่จะสร้างรายได้ให้เกิดขึ้น หัวหน้าวินจึงได้สร้างค่าเช่าในปัจจัยการผลิตขึ้นโดยแปรเปลี่ยนไปเป็นเสื้อวิน เสื้อวินก็จะถูกแจกจ่ายไปยังแรงงาน โดยแรงงานมีหน้าที่ต้องจ่ายค่าเช่าเป็นการตอบแทนให้แก่หัวหน้าวิน และเพื่อที่จะรักษาสถานะและรายได้ของตนไว้ หัวหน้าวินจึงต้องจ่ายค่าเช่าที่เกิดจากการโอนทรัพยากรให้กับตำรวจ จึงเป็นที่มาของ "ส่วยจักรยานยนต์รับจ้าง" ส่วนที่หัวหน้าวินจะได้รับคือค่าเช่าจากการกำกับดูแล เช่นนี้แล้วแรงงานผู้ให้บริการจักรยานยนต์รับจ้างจึงเเสมือนถูก "ขูดรีดมูลค่าส่วนเกินแรงงาน" ต่อมาภาครัฐมีนโยบายที่จะขจัดส่วยจักรยานยนต์รับจ้าง และผู้มีอิทธิพลที่คอยขูดรีดแรงงาน จึงได้ประกาศบังคับใช้พระราชบัญญัติรถยนต์ (ฉบับที่ ๑๓) พ.ศ. ๒๕๔๗ โดยหวังว่าพระราชบัญญัติดังกล่าวสามารถทำให้ผู้มีอาชีพจักรยานยนต์รับจ้างมีระดับความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น หากแต่ปรากฏว่าด้วยกลไกลหรือกระบวนการแห่งรัฐที่เป็นอยู่ก็ไม่สามารถขจัดการขูดรีดแรงงานออกไปได้ทั้งหมด เพียงแต่ช่วยลดระดับการขูดรีดให้ลดลงเท่านั้น กล่าวโดยสรุปได้ว่าความสัมพันธ์การผลิตในกิจกรรมจักรยานยนต์รับจ้างนั้นเป็นการก่อตัวขึ้นจากกลไกหรือกระบวนการในการแจกจ่ายสินค้าทางการเมืองของรัฐผ่านสถาบันอันเป็นตัวแทนรัฐ โดยมีปัจจัยการผลิตเข้ามาทำหน้าที่เป็นตัวเชื่อมโยงให้กลุ่มบุคคลเหล่านั้นสร้างความสำคัญต่อกัน ผ่านกระบวนการของการสร้างค่าเช่าทางเศรษฐกิจ จากการศึกษาสามารถเสนอแนะได้ว่าการจะเข้าไปจัดการกับกิจกรรมการให้บริการจักรยานยนต์รับจ้างให้ได้ผลและมีประสิทธิภาพนั้น ก่อนการออกประกาศบังคับใช้กฏหมายใหม่ๆ นั้นต้องทำความเข้าใจกับโครงสร้างและความสัมพันธ์การผลิตให้เข้าใจอย่างถ่องแท้เสียก่อน อีกทั้งหน่วยงานของรัฐที่จะเข้ามาดูแลนั้นต้องมีบุคลากรที่มีความรู้ความเข้าใจในกิจกรรมการผลิตอย่างแท้จริงด้วย