แนวคำตัดสินของ ICSID เกี่ยวกับหลักประติบัตอย่างยุติธรรมและเที่ยงธรรม : ศึกษากรณีพิพาทระหว่างรัฐกับเอกชน

Abstract

หลักประติบัติอย่างยุติธรรมและเที่ยงธรรมในกฎหมายลงทุนระหว่างประเทศ ปรากฏในสนธิสัญญาหรือความตกลงระหว่างประเทศ โดยถือเป็นมาตรฐานขั้นต่ำเกี่ยวกับการคุ้มครองการลงทุน เพื่อให้มีการคุ้มครองการลงทุนระหว่างรัฐภาคี คือเป็นมาตรฐานขั้นต่ำในการประติบัติต่อคนต่างด้าว แต่มาตรฐานดังกล่าวยังไม่มีความชัดเจน เนื่องจากเป็นกฎหมายระหว่างประเทศอันเกิดจากจารีตประเพณี โดยข้อบกพร่องของกฎหมายระหว่างประเทศอันเกิดจากจารีตประเพณีคือ มิได้อยู่ในรูปลายลักษณ์อักษรทำให้ไม่ทราบขอบเขตที่ชัดเจน จึงส่งผลต่อการปฏิบัติของรัฐต่างๆ ทำให้ต้องศึกษาค้นคว้าจากแนวคำพิพากษาของศาลต่างๆ รวมทั้งอนุญาโตตุลาการถือเป็นบ่อเกิดของกฎหมายระหว่างประเทศได้เช่นกัน คำวินิจฉัยของอนุญาโตตุลาการศูนย์ระหว่างประเทศเพื่อระงับข้อพิพาททางการลงทุน ( ICSID ) ในเรื่องนี้มีหลายคดี แต่จะศึกษาจำกัดเฉพาะ 12 คดีว่าสามารถช่วยขยายความให้ชัดเจนขึ้นได้หรือไม่เพียงใด ในการวินิจฉัยของอนุญาโตตุลาการว่า รัฐผู้รับการลงทุนละเมิดต่อหลักประติบัติอย่างยุติธรรมและเที่ยงธรรมหรือไม่นั้น คณะอนุญาโตตุลาการ ICSID จึงต้องวินิจฉัยคดีพิพาทโดยอาศัยมาตรฐานขั้นต่ำระหว่างประเทศอื่นมาประกอบในการวินิจฉัย ได้แก่ หลักการไม่ปฏิเสธความยุติธรรม หลักการกระทำภายใต้กระบวนการที่ชอบด้วยกฎหมาย หลักการคุ้มครองและปลอดภัยอย่างเต็มที่ หลักการไม่เลือกปฏิบัติ หลักการชำระค่าชดเชยอันเกิดจากการเวนคืนและการโอนกิจการคนต่างด้าวเป็นของรัฐ หลักการสุจริต และหลักความโปร่งใส อย่างไรก็ตาม แม้คำวินิจฉัยของอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศ ICSID จะช่วยให้เกิดความชัดเจน แต่อนุญาโตตุลาการก็จำกัดอยู่แต่เฉพาะเพียงคดีนั้นๆ เท่านั้น เนื่องจากแต่ละคดีมีข้อเท็จจริงและสภาวการณ์ที่แตกต่างกัน อย่างไรก็ดีแนวทางดังกล่าวสามารถช่วยให้รัฐต่างๆ นำไปปรับใช้ในการเจรจากันเพื่อทำความตกลงในสนธิสัญญาการลงทุนต่อไป