Abstract:
การวิจัยครั้งนี้มีเป้าหมายเพื่อสำรวจสถานภาพแห่งองค์ความรู้เรื่อง 'สตรีกีบสื่อมวลชนในประเทศไทย' ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2520-2535 ว่าได้มีความก้าวหน้าถึงระดับใด วิธีการเก็บรวมรวมข้อมูลใช้ในการสำรวจจากเอกสารที่มีเนื้อหาเกี่ยวข้องกับเรื่องสตรีและสื่อมวลชน การวิเคราะห์ตัวแปรเรื่องบทบาทในทุกมิติของสตรีที่เข้ามาเกี่ยวข้องกับสื่อมวลชนทั้งในฐานะผู้ประกอบวิชาชีพด้านสื่อมวลชน และทั้งในฐานะของผู้รับสารที่ใช้สื่อประเภทต่าง ๆ รวมทั้งการวิเคราะห์ภาพของาตรีที่สะท้อนอยู่ในสื่อ ผลการวิจัยพบว่า (1) ตลอดระยะเวลา 15 ปีนี้ มีงานศึกษาที่เกี่ยวข้องอยู่ 83 ชิ้น งานศึกษาสตรีในฐานะผู้รับสารมีมากกว่าผู้ส่งสารถึง 4 เท่า ในเรื่องตัวสือ งานศึกษาเรื่องการใช้สื่อนิตยสารของสตรีจะมีมากทีสุด และสื่อภาพยนตร์มีน้อยที่สุดเพียงเรื่องเดียว สำหรับเนื้อหาสาระนั้น งานศึกษาเรื่องสถานภาพและบทบาทของสตรีในสื่อมีมากที่สุด เรื่องการเมืองและการพัฒนามีในระดับปานกลางและเนื้อหาเรื่องสตรีกับเศรษฐกิจมีน้อยที่สุด (2) ถึงแม้ว่า ผลจากการสังเคราะห์ข้อมูลเรื่องสตรีในฐานะผู้ส่งสาร ได้พบว่าจำนวนของสตรีทั้งในสถาบันการศึกษาและสถาบันวิชาชีพได้เพิ่มมากขึ้น แต่ทว่าโอกาสที่จะก้าวถึงตำแหน่งสูงสุดางวิชาชีพยังมีน้อยอยู่เมื่อเทียบกับชาย (3) ในเรื่องประเภทของสื่อ งานศึกษาเรื่องสือสิ่งพิมพ์จะมีมากกว่าสื่ออิเลคทรอนิกส์ ปัจจัยที่อธิบายก็คือ ความยากง่ายในการเก็บรวบรวมข้อมูล การขาดวิธีการศึกษาวิจัยสื่ออิเลคทรอนิกส์ที่เป็นระบบ และจำนวนบุคลากรที่ได้รับการฝึกฝนในการใช้วิธีการวิจัยบางสาขายังมีน้อยอยู่ (4) สำหรับการเข้ามาใช้สื่อของสตรีนั้น พบว่า ปัจจุบันสตรีไทยสามารถเข้าถึงและได้ใช้สื่อทุกประเภท หากทว่าการเปลี่ยนแปลงด้านคุณภาพของตัวสื่อในอันที่จะตอบสนองความต้องการขงอสตรียังมีน้อยอยู่ (5) ในเรื่องเนื้อหาสาระที่เกี่ยวข้องกับสตรีที่ปรากฏในสื่อ ปัจจัยที่อธิบายปริมาณมากน้อยของเนื้อหาแต่ละประเภท ได้แก่ การมีความสนใจที่ต่อเนื่องเฉพาะในประเด็นสตรีบางเรื่องที่มีมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน การกำหนดบทบาทของผู้หญิงในสังคม อิทธิพลด้านแนวคิดของทฤษฎีด้านสื่อมวลชนกระแสหลักและปริบททางสังคมในแต่ละช่วงที่มีต่อเรื่องสตรี (6) สำหรับเรื่องพฤติกรรมผู้รับสารสตรี แม้จะมีปริมาณมากกว่าครึ่งหนึ่งของงานศึกษาทั้งหมด แต่ทว่าทิศทางการศึกษามีลักษณะเป็นแบบเดียวกันเป็นส่วนใหญ่ คือ การศึกษาการเปิดรับสื่อประเภทต่าง ๆ และการศึกษาผลกระทบของสื่อ แนวทางการศึกษาที่ยังมีอยู่น้อยมาก คือ การศึกษาเรื่องการใช้และความพึงพอใจของผู้รับสารที่จะนำไปสู่ความเข้าใจอย่าางชัดเจน ในเรื่องความคิดเห็นและความต้องการของสตรีที่มีต่อสื่อมวลชน
