การบังคับใช้กฎหมายคุ้มครองแรงงาน : ศึกษาเฉพาะกรณี โรงงานอุตสาหกรรมในเขตอำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ : รายงานผลการวิจัย

Abstract

แรงงานเป็นปัจจัยที่สำคัญยิ่งสำหรับการพัฒนาประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งประเทศที่กำลังพัฒนา ไปสู่ความเป็นประเทศอุตสาหกรรมใหม่ เช่นประเทศไทย จากการพัฒนาทางอุตสาหกรรมให้เจริญมากยิ่งขึ้นนั่นเอง ที่ทำให้ปัญหาแรงงานเป็นปัญหาที่สำคัญ อันมีผลต่อการพัฒนาประเทศอีกปัญหาหนึ่งในการพัฒนาอุตสาหกรรม ย่อมเป็นธรรมดาที่จะเกิดกลุ่มบุคคลขึ้นสองฝ่ายที่ต่างมีผลประโยชน์ตรงกันข้าม กล่าวคือ กลุ่มผู้ประกอบการหรือผู้จัดการที่เรียกว่า ฝ่ายนายจ้าง ซึ่งมีฐานะทางเศรษฐกิจ สังคม และการศึกษาสูงกว่าอีกกลุ่มหนึ่ง คือ กลุ่มผู้ใช้แรงงานที่เรียกว่าฝ่ายลูกจ้าง ซึ่งมีฐานะทางเศรษฐกิจ สังคม และการศึกษาด้วยกว่า ฝ่ายนายจ้างย่อมมุ่งถึงผลกำไรสูงสุดจากการประกอบการ เพื่อให้คุ้มค่ากับเงินที่ลงทุนไป และในขณะเดียวกับฝ่ายลูกจ้าง ก็ย่อมมุ่งหวังที่จะได้รับผลตอบแทนที่คุ้มกับแรงงานและค่าครองชีพ แต่เนื่องจากนายจ้างมีอำนาจในการต่อรองมากกว่าลูกจ้าง นายจ้างจึงเป็นฝ่ายได้เปรียบ ในการกำหนดเงื่อนไขในการจ้างและการทำงาน รัฐจึงต้องเข้ามามีบทบาทในการให้ความคุ้มครองแรงงานให้เป็นไปอย่างถูกต้องและเป็นธรรมแก่ทุกฝ่าย โดยการกำหนดกฎหมายขึ้นมาเป็นมาตรฐานในการใช้แรงงาน และมีการตรวจตราดูแลให้มีการปฏิบัติตามกฎหมาย อย่างไรก็ตาม ปรากฏว่าความไม่ถูกต้องตามกฎหมายและความไม่เป็นธรรมในการใช้กฎหมาย และการบังคับให้เป็นไปตามกฎหมายยังคงมีอยู่ งานวิจัยเรื่องนี้มุ่งที่จะศึกษา เพื่อทราบสาเหตุที่ทำให้การบังคับใช้กฎหมายยังไม่ได้ผลสมดังเจตนารมณ์ของกฎหมาย ดังนี้ 1. ศึกษาบทบัญญัติของกฎหมาย เพื่อทราบความบกพร่องของตัวบทบัญญัติกฎหมายในปัจจุบัน และ 2. ศึกษาปัญหาในการตรวจตราบังคับให่มีการปฏิบัติตามกฎหมายซึ่งเกี่ยวข้องกับบุคคล 3 ฝ่าย คือ ก. เจ้าหน้าที่ตรวจตราซึ่งมีจำนวนน้อยและไม่มีประสิทธิภาพพอในการบังคับการให้เป็นไปตามกฎหมาย ข. นายจ้างหลีกกฎหมายทั้งโดยรู้กฎหมายและไม่รู้กฎหมาย เพื่อเอารัดเอาเปรียบลูกจ้าง ค. ลูกจ้างต้องจำยอมรับสภาพการจ้างงานที่นายจ้างกำหนดเพราะสถานะความจำเป็นทางเศรษฐกิจ หรือความไม่รู้กฎหมายเกี่ยวกับสิทธิของตน มาตรการที่ได้จากการวิจัยเรื่องนี้ มิใช่แต่เพีบงการพิจารณาปรับปรุงบทบัญยัติของกฎหมายแรงงานที่บกพร่องเท่านั้น แต่จะต้องพัฒนาบุคคลากรที่เกี่ยวข้องกับกฎหมายนี้ด้วย ทั้งด้านการให้การศึกษา การฝึกอบรมทั้งในทางกฎหมาย กฎระเบียบเกี่ยวกับแรงงาน มนุษยสัมพันธุ์และการมีจิตสำนึกที่ชอบธรรมเพื่อว่าจะได้ตระหนักในสิทธิและหน้าของตนอย่างถูกต้อง อีกประการหนึ่ง การปรับปรุงองค์กรของรัฐและการบริหารงานก็มีความจำเป็นเพื่อบรรลุวัตถุประสงค์ในการที่จะใช้แรงงานเพื่อการพัฒนาประเทศทั้งในด้านเศรษฐกิจและการอยู่ร่วมกันในสังคมอย่างสันติ