Abstract:
วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะของสัญญาชาร์เตอร์เรือแบบมีกำหนดเวลาตามแบบมาตรฐานของนิวยอร์ค โปรดิวซ์ เอ็กซเชนจ์ ค.ศ. 1993 (NYPE 93) และหลักกฎหมายของต่างประเทศที่เกี่ยวข้องกับการบังคับใช้สัญญาเพื่อวิเคราะห์เปรียบเทียบกับหลักกฎหมายไทยในประเด็นสำคัญที่ผลทางกฎหมายอาจไม่เป็นไปตามเจตนารมณ์ของสัญญาตามแบบมาตรฐานนี้ ผลจากการศึกษาวิจัยพบว่าภายใต้กฎหมายไทย สัญญาชาร์เตอร์เรือแบบมีกำหนดเวลาเป็นสัญญานอกบรรพ 3 ซึ่งจะต้องบังคับด้วยหลักกฎหมายทั่วไปว่าด้วยเรื่องหนี้และสัญญา แต่เนื่องจากสัญญาดังกล่าวเป็นเรื่องการขนส่งสินค้าทางทะเลที่ได้มีพัฒนาการทางกฎหมายตามระบบคอมมอนลอว์ จึงมีปัญหาว่าผลทางกฎหมายของการบังคับใช้สัญญาจะไม่ตรงตามเจตนารมณ์ในประการต่าง ๆ ดังนี้ 1) การพิจารณาลักษณะความไม่เหมาะสมในการเดินทะเลในการใช้สิทธิยกเลิกสัญญาของชาร์เตอร์เรอร์ตามข้อสัญญา Cancelling Clause ในขณะส่งมอบเรือ และการเลิกสัญญาตามหลักกฎหมายทั่วไปหากความชำรุดบกพร่องปรากฏภายหลังส่งมอบเรือภายใต้กฎหมายไทยยังไม่มีหลักเกณฑ์ที่เหมาะสมเพียงพอ 2) ไม่มีแนวคิดหรือหลักกฎหมายว่าเจ้าของเรือควรจะต้องยอมรับมอบเรือคืน หากชาร์เตอร์เรอร์ขอส่งมอบเรือคืนก่อนครบกำหนดเวลา ถ้าเจ้าของเรือไม่มีประโยชน์โดยชอบที่จะให้ปฏิบัติตามสัญญาต่อไป 3) การที่ชาร์เตอร์เรอร์ส่งมอบเรือคืนหลังครบกำหนดเวลา (overlap) แม้เป็นภายในระยะเวลาพอสมควรและสัญญามิได้กำหนดเวลาส่งมอบเรือคืนสูงสุดโดยชัดแจ้ง จะมีผลเป็นการผิดสัญญาและทำให้ชาร์เตอร์เรอร์ต้องใช้ค่าเสียหายตั้งแต่วันที่พ้นกำหนดเวลาตามสัญญา มิใช่เมื่อพ้นระยะเวลาพอสมควร 4) หากค่าจ้างมิได้ชำระตามกำหนดเวลา มีปัญหาการเรียกเรือคืนซึ่งแตกต่างจากการเลิกสัญญา ความไม่ชัดเจนเรื่องการชำระดอกเบี้ย รวมถึงปัญหาการใช้สิทธิยึดหน่วง (liens) ของเจ้าของเรือเหนือค่าระวางช่วงและค่าจ้างช่วงที่จะต้องใช้วิธีการโอนสิทธิเรียกร้อง 5) เมื่อเจ้าของเรือมีหน้าที่ในการใช้ความเพียรพยายาม (due diligence) ตามข้อสัญญาใด ๆ ควรต้องอาศัยการเทียบเคียงระดับการปฏิบัติหน้าที่ของผู้รับฝากทรัพย์ตามปพพ. มาตรา 659 วรรค 3 ทั้งนี้ มีข้อเสนอแนะ คือ การปรับแนวคิดในการบังคับใช้หรือตีความข้อสัญญาให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายต่างประเทศซึ่งมีความเหมาะสมและเป็นธรรมแก่คู่สัญญา โดยอาจอาศัยปพพ. มาตรา 368 แต่เนื่องจากปัญหาสิทธิหน้าที่ของคู่สัญญาบางประการต้องอาศัยกฎหมายที่ชัดเจน ประกอบกับเคยมีคำพิพากษาศาลฎีกาปรับใช้กฎหมายเช่าทรัพย์จึงควรร่างกฎหมายเพื่อใช้บังคับกับสัญญาชาร์เตอร์เรือแบบมีกำหนดเวลาโดยเฉพาะเพื่อให้เกิดความเชื่อมั่นแก่คู่สัญญาซึ่งจะส่งเสริมธุรกิจพาณิชยนาวีในประเทศไทย
