Abstract:
การลดทอนความเป็นอาชญากรรมทางคดียาเสพติด(Decriminalization)เป็นแนวคิดในการแก้ปัญหากระบวนการยุติธรรมทางอาญาในกรณีผู้เสพ/ติดยาเสพติด ในมุมมองที่ว่าผู้เสพ/ติดยาเสพติดเป็นผู้ป่วย ไม่ใช่อาชญากร ซึ่งพบว่ามีหลายประเทศในทางแถบยุโรปและละตินอเมริกาได้นำแนวคิดนี้ไปใช้ในการกำหนดมาตรการทางกฎหมายในรูปแบบต่างๆกัน ซึ่งพบว่ามาตรการดังกล่าวช่วยลดความกดดันที่มีต่อหน่วยงานรักษากฎหมายตลอดจนระบบยุติธรรมและระบบราชทัณฑ์ลงได้มาก ช่วยให้ผู้เสพ/ติดยาเสพติดเข้ารับบริการโดยสมัครใจ และช่วยลดอัตราการติดเชื้อและเสียชีวิตจากการเสพ/ติดยาเสพติดได้มาก สำหรับประเทศไทยนั้นมาตรการทางกฎหมายของไทยในการลดทอนความเป็นอาชญากรรมทางคดียาเสพติด ในกรณีผู้เสพ/ติดยาเสพติดมุ่งเน้นไปที่วิธีการเบี่ยงเบนผู้เสพ/ติดยาเสพติดออกจากกระบวนการยุติธรรมทางอาญา มีระบบการบำบัดรองรับ แต่ระบบดังกล่าวยังคงมีปัญหาในทางปฏิบัติ กฎหมายยังมีความไม่สอดคล้องกันในส่วนความผิดและโทษกับเจตนารมณ์ในการบำบัดรักษาและฟื้นฟูสมรรถภาพ ผู้วิจัยจึงขอเสนอว่าประเทศไทยควรมีนโยบายด้าน Decriminalization ที่ชัดเจนเพื่อประโยชน์ในการพัฒนามาตรการทางกฎหมายที่เหมาะสมและเพื่อความเข้าใจที่ดีของผู้ปฏิบัติงานและผู้บังคับใช้กฎหมาย นอกจากนี้ควรมีการปรับมาตรการทางกฎหมายในส่วนความผิดและโทษให้สอดคล้องกับแนวทางที่ผู้เสพ/ติดยาเสพติดหรือผู้ที่เกี่ยวข้องกับคดียาเสพติดที่ไม่ร้ายแรงไม่ต้องเข้าสู่กระบวนการยุติธรรมทางอาญา หรือเบี่ยงเบนออกจากกระบวนการยุติธรรมทางอาญา และมีการกำหนดมาตรการทางกฎหมายสำหรับแนวคิด Harm Reduction ควบคู่ไปกับการลดทอนความเป็นอาชญากรรม จะเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพในการแก้ไขปัญหายาเสพติดในกระบวนการยุติธรรมทางอาญาของประเทศไทยได้
