ความรับผิดทางแพ่งสำหรับความเสียหายอันเกิดจากการใช้พลังงานนิวเคลียร์ในประเทศไทย

Abstract

ลักษณะความเสียหายอันเกิดจากอุบัติเหตุของโรงไฟฟ้าพลังงานนิวเคลียร์หรือความเสียหายทางนิวเคลียร์ (Nuclear damage) มีความแตกต่างจากความเสียหายที่เกิดจากการใช้สารกัมมันตรังสี สารเคมีหรือวัตถุอันตรายในกิจการประเภทอื่น ดังนั้น การนำกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับระบบความรับผิดชอบทางละเมิดของไทยมาปรับใช้ อาทิประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยละเมิด หรือบทบัญญัติความรับผิดชอบทางแพ่งตามร่างพระราชบัญญัติพลังงานปรมาณูเพื่อสันติ (ฉบับที่ ...) พ.ศ. ... ส่งผลให้ผู้เสียหายทางนิวเคลียร์มีภาระอย่างมากในการพิสูจน์ถึงความจงใจหรือประมาทเลินเล่อของผู้กระทำละเมิด และความสัมพันธ์ระหว่างการกระทำและผล ผู้เขียนได้ศึกษาถึงแนวคิดของหลักความรับผิดชอบทางนิวเคลียร์ (Nuclear liability principles) ที่ปรากฏในอนุสัญญากรุงเวียนนาว่าด้วยความรับผิดทางแพ่งสำหรับความเสียหายทางนิวเคลียร์ พ.ศ. 2506 (The Vienna Convention on Civil Liability for Nuclear Damage 1963) และกฎหมายของญี่ปุ่นคือ พระราชบัญญัติว่าด้วยการชดใช้ค่าสินไหมทดแทนสำหรับความเสียหายทางนิวเคลียร์ พ.ศ. 2504 (Law on Compensation for Nuclear Damage 1961) ซึ่งกำหนดให้ผู้ประกอบการต้องรับผิดโดยเด็ดขาด (Strict liability) หรือรับผิดโดยสมบูรณ์ (Absolute liability) ในขณะเดียวกันผู้ประกอบการยังต้องรับผิดแต่ผู้เดียว (Exclusive liability) และห้ามโอนความรับผิดของตน (No channeling) ไปยังผู้เกี่ยวข้องกับโครงการโรงไฟฟ้าพลังงานนิวเคลียร์รายอื่น อาทิ บริษัทที่ปรึกษา ผู้เลือกสถานที่ตั้ง ผู้ออกแบบ ผู้จัดหาวัสดุทางนิวเคลียร์ ผู้ก่อสร้าง หรือผู้ขนส่งทางนิวเคลียร์ อันจะทำให้ผู้เสียหายไม่ต้องไปฟ้องบุคคลดังกล่าวทั้งหมด ส่งผลให้ผู้เสียหายได้รับการเยียวยาอย่างรวดเร็วและเป็นธรรม สำหรับผู้ประกอบการก็สามารถไล่เบี้ยจากผู้ทำความเสียหายได้ แต่อย่างไรก็ตาม กฎหมายดังกล่าวนี้ได้กำหนดให้ผู้ประกอบการรับผิดอย่างจำกัด (Limitation of liability in amount) ดังนั้น ผู้ประกอบการจึงต้องจัดหาประกันภัยครอบคลุมความรับผิดทางนิวเคลียร์ (Congruence of liability and coverage) ให้ครบถ้วนตามความเสียหายที่เกิดขึ้นแก่ผู้เสียหายทั้งหมด จากการศึกษาวิจัยพบว่า กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับระบบความรับผิดทางละเมิดของไทย มีแนวคิดที่แตกต่างจากหลักความรับผิดทางนิวเคลียร์ ทั้งยังไม่เหมาะสมที่จะปรับใช้กับกรณีความเสียหายอันเกิดจากอุบัติเหตุของโรงไฟฟ้าพลังงานนิวเคลียร์ ฉะนั้น เพื่อให้ปรับใช้กฎหมายเป็นการเฉพาะเกี่ยวกับเรื่องนี้ ประเทศไทยควรบัญญัติกฎหมายเกี่ยวกับความรับผิดทางนิวเคลียร์ หรือบัญญัติหมวดความรับผิดทางนิวเคลียร์เพิ่มเติม ในร่างพระราชบัญญัติพลังงานปรมาณูเพื่อสันติ (ฉบับที่ ...) พ.ศ. ... โดยนำแนวคิดในอนุสัญญาและกฎหมายของญี่ปุ่นมาเป็นแนวทางในการบัญญัติกฎหมาย เพื่อให้สามารถเยียวยาผู้เสียหายทางนิวเคลียร์ได้อย่างเหมาะสมกับสภาพความเสียหาย