การใช้สิทธิของประชาชนในกรณีที่ถูกละเมิดสิทธิเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญโดยองค์กรตุลาการ

Abstract

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (พ.ศ. 2540) ให้ความสำคัญกับการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพให้กับประชาชนจึงได้วางหลักความผูกพันขององค์กรของรัฐต่อสิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญในมาตรา 27 โดยบัญญัติให้ รัฐสภาคณะรัฐมนตรี ศาล และองค์กรอื่นของรัฐต้องผูกพันโดยตรงต่อสิทธิและเสรีภาพที่รัฐธรรมนูญรับรองไว้ และมาตรา 233 บัญญัติให้การพิจารณาพิพากษาอรรถคดีของศาลต้องดำเนินการตามรัฐธรรมนูญและตามกฎหมาย ดังนั้นสิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญจึงผูกพันต่อองค์กรตุลาการ โดยองค์กรตุลาการมีหน้าที่ตรวจสอบว่าองค์กรนิติบัญญัติและองค์การบริหารดำเนินการขัดกับสิทธิและเสรีภาพหรือไม่ ซึ่งองค์กรตุลาการเองก็ต้องผูกพันกับสิทธิและเสรีภาพด้วยเช่นกัน ดังนั้นในการใช้อำนาจทางตุลาการพิจารณาพิพากษาคดี ศาลต้องตรวจสอบว่าในคดีที่พิจารณามีการละเมิดสิทธิและเสรีภาพหรือไม่ ศาลต้องไม่ใช้หรือตีความรัฐธรรมนูญหรือกฎหมายในแนวทางที่ขัดต่อสิทธิเสรีภาพ หากในคดีที่ศาลพิจารณาเป็นกรณีที่เป็นการละเมิดสิทธิและเสรีภาพแต่ศาลกลับพิจารณาว่าไม่เป็นการละเมิดสิทธิและเสรีภาพ หรือศาลใช้หรือตีความตามกฎหมายขัดกับสิทธิและเสรีภาพ ก็ถือว่าศาลละเมิดต่อสิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ ซึ่งหากศาลล่างละเมิดสิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ ประชาชนก็สามารถอุทธรณ์หรือฎีกาคำพิพากษาหรือคำสั่งให้ศาลสูงพิจารณาแก้ไขได้ แต่หากคำพิพากษาหรือคำสั่งของศาลฎีกาหรือศาลปกครองสูงสุดละเมิดต่อสิทธิและเสรีภาพที่รัฐธรรมนูญบัญญัติรับรองไว้ ประชาชนจะไม่สามารถยกบทบัญญัติเกี่ยวกับสิทธิและเสรีภาพในรัฐธรรมนูญเพื่อใช้สิทธิทางศาลหรือยกขึ้นเป็นข้อต่อสู้ต่อศาลใดได้อีก ทั้งที่มาตรา 28 วรรคสองบัญญัติให้ประชนสามารถใช้สิทธิทางศาลได้กรณีถูกละเมิดสิทธิหรือเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ ผู้เขียนจึงมีข้อเสนอแนะให้ศาลรัฐธรรมนูญเป็นผู้มีหน้าที่ในการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญจากการใช้อำนาจขององค์กรตุลาการ โดยให้มีอำนาจวินิจฉัยคำพิพากษาหรือคำสั่งของศาลยุติธรรมและศาลปกครองซึ่งถือที่สุดเฉพาะกรณีมีปัญหาเกี่ยวกับการละเมิดสิทธิและเสรีภาพที่รัฐธรรมนูญบัญญัติรับรอง เพื่อทำให้บทบัญญัติเรื่องสิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญมีผลในทางปฏิบัติและได้รับการคุ้มครองอย่างแท้จริง นอกจากนี้ในการใช้อำนาจทางปกครองของหน่วยงานภายในองค์กรตุลาการ ก็จะต้องผูกพันต่อสิทธิเสรีภาพที่รัฐธรรมนูญรับรองไว้เช่นกัน เช่น ในการใช้อำนาจทางปกครองของคณะกรรมการตุลาการศาลยุติธรรมและคณะกรรมการตุลาการศาลปกครองจะต้องไม่ใช้อำนาจในแนวทางที่ขัดต่อสิทธิเสรีภาพ กรณีจึงมีปัญหาว่าหากคณะกรรมการตุลาการศาลยุติธรรมใช้อำนาจการปกครองละเมิดต่อสิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญจะให้องค์กรใดเป็นผู้ตรวจสอบ ในเมื่อพระราชบัญญัติตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. 2542 มาตรา 9 วรรคสอง บัญญัติยกเว้นให้การดำเนินการของคณะกรรมการตุลาการตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการฝ่ายตุลาการไม่อยู่ในอำนาจศาลปกครอง และหากคณะกรรมการตุลาการศาลปกครองใช้อำนาจละเมิดต่อสิทธิและเสรีภาพที่รัฐธรรมนูญบัญญัติรับรองไว้ ก็มีปัญหาว่ามีความเหมาะสมเพียงใดให้อำนาจศาลปกครองเป็นผู้มีหน้าที่ตรวจสอบการใช้อำนาจ ผู้เขียนจึงมีข้อเสนอแนะว่าให้ศาลปกครองเป็นผู้พิจารณาคดีที่มีปัญหาว่าคณะกรรมการตุลาการศาลยุติธรรมใช้อำนาจละเมิดสิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ และให้ศาลยุติธรรมเป็นผู้พิจารณากรณีที่มีปัญหาว่าคณะกรรมการตุลาการศาลปกครองละเมิดสิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ เพื่อให้การพิจารณาพิพากษาคดีมีความเป็นกลาง และสามารถคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญมิให้ถูกละเมิดโดยองค์กรตุลาการ