Abstract:
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาถึงปัญหาของกระบวนการให้ประชาชนเข้าชื่อเสนอข้อบัญญัติท้องถิ่นของประเทศไทย ตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการเข้าชื่อเสนอข้อบัญญัติท้องถิ่น พ.ศ. 2542 และกระบวนการออกข้อบัญญัติท้องถิ่นตามกฎหมายจัดตั้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและข้อบังคับการประชุมขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นนั้นๆ ที่จะเป็นอุปสรรคต่อการให้สิทธิแก่ประชาชนในการเข้าชื่อเสนอข้อบัญญัติท้องถิ่นตามเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน (พ.ศ.2540) และการศึกษาเปรียบเทียบกับกระบวนการเข้าชื่อเสนอกฎหมายของประเทศสวิสเซอร์แลนด์และสหรัฐอเมริกา เพื่อหาแนวทางในการแก้ไขปรับปรุงกฎหมายและกระบวนการออกข้อบัญญัติท้องถิ่นให้สอดคล้องและเหมาะสมกับกระบวนการเข้าชื่อเสนอข้อบัญญัติท้องถิ่นโดยประชาชนสมดังเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญ จากการศึกษาพบว่าปัญหาที่อาจเป็นอุปสรรคต่อการเข้าชื่อเสนอข้อบัญญัติท้องถิ่นโดยประชาชนได้แก่ การกำหนดจำนวนผู้มีสิทธิเข้าชื่อที่ไม่สอดคล้องกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีขนาดใหญ่ การไม่กำหนดให้มีหน่วยงานของรัฐในการช่วยเหลือจัดทำร่างข้อบัญญัติที่เสนอโดยประชาชนและเป็นผู้ดำเนินการจัดให้มีการเข้าชื่อในคำร้องซึ่งเป็นภาระสำหรับประชาชนในการจัดทำร่างและการรวบรวมลายมือชื่อด้วยตนเอง นอกจากนี้กฎหมายยังไม่ได้กำหนดระยะเวลาในการรวบรวมลายมือชื่อของประชาชนและระยะเวลาในการตรวจสอบคำร้องของประธานสภาท้องถิ่นซึ่งอาจทำให้ขั้นตอนทั้งสองใช้เวลานานเกินควร และในขั้นตอนการพิจารณาร่าง ข้อบัญญัติก็ไม่ได้กำหนดให้ประชาชนหรือตัวแทนเข้าไปมีส่วนร่วมในการแสดงความเห็นในขั้นตอนต่างๆของที่ประชุมสภาท้องถิ่น อีกทั้งยังมิได้กำหนดถึงหลักเกณฑ์ในการแก้ไขหรือยกเลิกข้อบัญญัติที่เสนอโดยประชาชนซึ่งอาจทำให้ข้อบัญญัติท้องถิ่นที่เสนอโดยประชาชนถูกยกเลิกหรือแก้ไขได้ง่าย ดังนั้นจึงควรแก้ไขกฎหมายที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ พระราชบัญญัติว่าด้วยการเข้าชื่อเสนอข้อบัญญัติท้องถิ่นพ.ศ. 2542 กฎหมายจัดตั้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และข้อบังคับประชุมสภาท้องถิ่น โดยกำหนดจำนวนผู้เข้าชื่อให้สอดคล้องกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นแต่ละแห่ง กำหนดให้มีหน่วยงานของรัฐเป็นผู้จัดทำร่างข้อบัญญัติท้องถิ่นตามที่ประชาชนร้องขอและเป็นผู้ดำเนินการจัดให้มีการเข้าชื่อได้ด้วย กำหนดระยะเวลาในการรวบรวมลายมือชื่อให้สอดคล้องกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นแต่ละแห่ง รวมถึงระยะเวลาในการตรวจสอบคำร้องของประธานสภาท้องถิ่น นอกจากนี้ควรกำหนดให้ประชาชนสามารถส่งตัวแทนเข้าไปมีส่วนร่วมในการพิจารณาร่างข้อบัญญัติ และในกรณีที่จะยกเลิกหรือแก้ไขปรับปรุงข้อบัญญัติที่เสนอโดยประชาชนนั้นจะต้องกระทำโดยกระบวนการเข้าชื่อของประชาชนหรือจะต้องขอความเห็นจากประชาชนโดยการออกเสียงประชามติ
