การสำรวจคำศัพท์วิทยาศาสตร์การแพทย์ภาษาไทยจากคำภาษาอังกฤษในหนังสือตำราภาษาไทยสาขาวิทยาศาสตร์การแพทย์

Abstract

โครงการวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ที่จะจัดทำบัญชีศัพท์วิทยาศาสตร์การแพทย์ฉบับภาษาอังกฤษ-ไทย ตามหลักเกณฑ์ของ MeSH เพื่อประโยชน์ในการเป็นคู่มือจัดทำสหดรรชนีหัวเรื่องวิทยาศาสตร์การแพทย์ภาษาไทยฉบับสมบูรณ์ เทียบเท่า MeSh ในอนาคต และเป็นคู่มือประกอบการศึกษา ค้นคว้า วิจัย และนิพนธ์งานวิชาการแก่ประชากรเกี่ยวกับคำศัพท์ในสาขาวิทยาศาสตร์การแพทย์ ในการสำรวจและรวบรวมคำศัพท์ภาษาอังกฤษพร้อมด้วยคำแปลภาษาไทยหรือคำทับศัพท์จากตำราภาษาไทยสาขาวิทยาศาสตร์การแพทย์ซึ่งพิมพ์ระหว่าง พ.ศ. 2521 ถึง พ.ศ. 2532 รวม 483 เล่ม ได้คำศัพท์ภาษาอังกฤษทั้งหมด 88,800 ระเบียน ซึ่งได้จัดแบ่งเพื่อทำการศึกษาออกเป็น 3 ประเภท โดยปรากฏผลดังนี้ ประเภทที่ 1 คำศัพท์ที่เป็น MeSH และที่ให้ MeSH ได้ 43,643 ระเบียน (ร้อยละ 49.15) หรือประมาณ ? ของคำศัพท์ที่รวบรวมได้ทั้งหมด ซึ่งแสดงว่าคำศัพท์ที่ใช้ในตำราภาษาไทยสาขาวิทยาศาสตร์การแพทย์จำนวนมากเป็นคำศัพท์มาตรฐานสากลที่มีใช้ใน MeSH ดังนั้นคำแปลภาษาไทยที่ได้จากคำศัพท์กลุ่มนี้ย่อมนำมาพิจารณากำหนดเป็นหัวเรื่องภาษาไทยควบคู่กับ MeSH ตามเกณฑ์มาตรฐานของการกำหนดรูปแบบดรรชนีหัวเรื่องภาษาไทยทางการแพทย์ที่เสนอในรายงานวิจัยเรื่อง การสำรวจการใช้ดรรชนีหัวเรื่องบทความวารสารภาษาไทยทางการแพทย์ (1) ได้โดยสะดวกยิ่งขึ้น ประเภทที่ 2 เป็นคำศัพท์ที่ให้คำแปลภาษาไทยรวม 67,900 ระเบียน (ร้อยละ 76.46) คือ ประมาณ ? ของคำศัพท์ทั้งหมด ผลของการสำรวจนี้แสดงว่า ผู้ทรงคุณวุฒิผู้นิพนธ์ตำราสาขาวิทยาศาสตร์การแพทย์พยายามให้คำแปลภาษาไทยควบคู่กับคำศัพท์อังกฤษ เพื่อช่วยให้ผู้ศึกษาตำราได้เข้าใจอย่างชัดเจนในวิชาการ ประเภทที่ 3 คือ คำศัพท์ที่ให้คำทับศัพท์ จำนวน 20,900 ระเบียน (ร้อยละ 23.54%) หรือประมาณ ? ของคำศัพท์ทั้งหมด ส่วนใหญ่เป็นคำศัพท์เทคนิคเฉพาะทาง อาทิ ชื่อยา ชื่อสาร และวิธีการ เป็นต้น คำศัพท์กลุ่มนี้ส่วนมากให้คำแปลไม่ได้ เพราะเป็นศัพท์เทคโนโลยีต่างประเทศ สิ่งที่เป็นปัญหาทั้งผู้นิพนธ์และผู้ศึกษาตำรา คือ คำทับศัพท์ซึ่งแตกต่างกันไปตามบุคคลและสถาบันไม่เป็นมาตรฐานเดียวกัน ก่อให้เกิดความสับสนในการนิพนธ์และการนำไปใช้อ้างอิง อนึ่ง ในการตรวจนับคำศัพท์ทั้งหมดที่ให้คำแปลหรือคำทับศัพท์เหมือนกันตั้งแต่ 5 ครั้ง ขึ้นไป พบว่ามีคำศัพท์จำนวน 997 ระเบียน (ร้อยละ 1.12) ที่ให้คำแปลและคำทับศัพท์เหมือนกันตั้งแต่ 5 ครั้ง ขึ้นไป รวม 1,016 ระเบียน แยกเป็นคำแปล 829 ระเบียน (ร้อยละ 83.15) และคำทับศัพท์ 187 ระเบียน (ร้อยละ 18.76) คำศัพท์ที่ให้คำแปลเหมือนกันในอัตราความถี่สูงสุดลงมาตามลำดับคือ 32 ครั้ง 29 ครั้ง และ 28 ครั้ง จากคำศัพท์ 1 ระเบียน ของแต่ละอันดับ คำศัพท์ที่ให้คำแปลหรือคำทับศัพท์ในอัตราความถี่ต่ำสุดที่กำหนด (5 ครั้ง) มีมากที่สุด คือ 275 ระเบียน บัญชีคำศัพท์จากผลงานวิจัยนี้เชื่อได้ว่าจะเป็นประโยชน์เป็นอย่างมาก ทั้งในการจัดทำสหดรรชนีหัวเรื่องวิทยาศาสตร์การแพทย์ภาษาไทยควบคู่กับ MeSH ในอนาคต และในการเป็นคู่มือประกอบการศึกษา ค้นคว้า วิจัย และนิพนธ์งานวิชาการ ด้วยความหลากหลายของคำศัพท์และคำแปลและโดยผู้ทรงคุณวุฒิมากมาย