การนำหลักค่าเสียหายที่กฎหมายกำหนด (statutory damages) มาใช้ในการเรียกค่าเสียหายทางแพ่งในประเทศไทย : ศึกษาเฉพาะกรณีละเมิดลิขสิทธิ์

Abstract

ภายใต้กฎหมายลิขสิทธิ์ในปัจจุบันการบังคับสิทธิทางแพ่งสำหรับกรณีการกำหนดค่าเสียหายนั้นเจ้าของลิขสิทธิ์มีภาระอย่างมากในการค้นหาพยานหลักฐานและนำสืบพิสูจน์ถึงความเสียหายจากการละเมิด วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จึงมุ่งทำการศึกษาถึงเจตนารมณ์ สาระของค่าเสียหายทางแพ่งกรณีละเมิดลิขสิทธิ์และกฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้องโดยพิจารณาเปรียบเทียบกับกฎหมายลิขสิทธิ์ของประเทศสหรัฐอเมริกาและข้อตกลงว่าด้วยสิทธิในทรัพย์สินทางปัญญาที่เกี่ยวกับการค้า (Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights - TRIPS) โดยศึกษาความเป็นมา ความหมาย ประเภท กลไกและมาตรการให้ความคุ้มครองและการบังคับใช้ในค่าเสียหายทางแพ่งกรณีละเมิดลิขสิทธิ์ จากการศึกษาพบว่า ตามมาตรา 64 แห่งพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 ของประเทศไทยให้สิทธิเจ้าของลิขสิทธิ์ซึ่งเป็นฝ่ายชนะคดีได้รับการเยียวยาชดใช้ค่าเสียหายจากการละเมิดลิขสิทธิ์ แต่หลักเกณฑ์ดังกล่าวยังไม่สามารถแก้ไขปัญหาในทางปฏิบัติของการเยียวยาความเสียหายที่เกิดขึ้นจากการละเมิดลิขสิทธิ์ได้ เนื่องจากปัญหาความยากในการนำสืบและพิสูจน์ค่าเสียหายที่แท้จริงที่เจ้าของลิขสิทธิ์ได้รับ ปัญหาความไม่ชัดเจนของหลักเกณฑ์การกำหนดค่าเสียหายกรณีละเมิดลิขสิทธิ์และปัญหาความไม่แน่นอนของการใช้ดุลพินิจของศาลในการพิจารณากำหนดค่าเสียหายกรณีละเมิดลิขสิทธิ์ ประกอบกับส่วนหนึ่งเกิดจากความบกพร่องและความผิดพลาดของเจ้าของลิขสิทธิ์เอง เช่น กล่าวอ้างความเสียหายจากการขาดรายได้มาจำนวนหนึ่งโดยไม่มีพยานหลักฐานอ้างอิงมาประกอบเพื่อแสดงให้เห็นว่าตนมีวิธีคิดคำนวณค่าเสียหายอย่างไร ในขณะที่กฎหมายต่างประเทศได้กำหนดหลักเกณฑ์และมาตรการดังกล่าวอย่างเหมาะสม โดยมีขอบเขตการเยียวยาชดใช้จากการละเมิดลิขสิทธิ์และเจ้าของลิขสิทธิ์ยังมีสิทธิเรียกร้องประเภทค่าเสียหายได้อย่างหลากหลาย เช่น ผลกำไรของผู้กระทำละเมิดอันเนื่องมาจากการละเมิดงานลิขสิทธิ์ (Account of Profits) ค่าเสียหายที่กฎหมายกำหนด (Statutory Damages) หรือค่าเสียหายเพิ่มเติมในกรณีเฉพาะ (Additional Damages) ดังนั้น จึงเห็นควรให้มีการแก้ไข เพิ่มเติมบทบัญญัติของพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ มาตรา 64 โดยบัญญัติเพิ่มเติมประเภทของค่าเสียหายที่เจ้าของลิขสิทธิ์อาจเรียกได้นอกจากค่าเสียหายที่แท้จริงให้รวมถึงผลกำไรของผู้กระทำละเมิดอันเนื่องมาจากการละเมิดงานลิขสิทธิ์ (Account of Profits) กับการนำหลักค่าเสียหายที่กฎหมายกำหนด (Statutory Damages) มาปรับใช้เพื่อเป็นทางเลือกในการเยียวยาความเสียหาย การกำหนดขอบเขตค่าใช้จ่ายอันจำเป็นในการบังคับสิทธิให้มีความหมายที่ชัดเจนขึ้นและบัญญัติให้หมายความรวมถึงค่าธรรมเนียมทนายความด้วย นอกจากนี้ ยังควรให้มีการยกเลิกค่าปรับกึ่งหนึ่งที่โจทก์ได้รับกรณีที่มีการฟ้องคดีอาญาเพื่อให้การบังคับใช้สิทธิทางแพ่งจากการละเมิดลิขสิทธิ์เป็นเรื่องระหว่างเอกชนกันเอง นอกจากนี้ ศาลควรจะใช้ดุลพินิจในการกำหนดค่าเสียหายให้มีบรรทัดฐานไปในทางเดียวกัน อีกทั้งควรจะมีการปรับปรุงการบริหารงานคดีภายในศาลให้มีความเป็นระเบียบเพื่อให้คู่กรณีที่เกี่ยวข้องได้เข้าถึงความเป็นธรรมโดยสะดวก รวดเร็ว ยังผลทำให้เกิดการบังคับสิทธิที่มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น