ปัญหาในการกำหนดค่าสินไหมทดแทน : ศึกษากรณีค่าเสียหายทางจิตใจและค่าเสียหายเชิงลงโทษ

Abstract

ค่าเสียหายเพื่อความเสียหายต่อจิตใจและค่าเสียหายเชิงลงโทษเป็นค่าสินไหมทดแทน ในพระราชบัญญัติความรับผิดต่อความเสียหายที่เกิดขึ้นจากสินค้าที่ไม่ปลอดภัย พ.ศ.2551 ที่เป็นหลักการใหม่ซึ่งแปลกและแตกต่างจากค่าสินไหมทดแทนในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ลักษณะละเมิด โดยผู้ได้รับความเสียหายจากพระราชบัญญัติฯ ฉบับนี้อาจได้รับการชดใช้ทั้งค่าเสียหายเพื่อความเสียหายต่อจิตใจและค่าเสียหายเชิงลงโทษในขณะเดียวกัน ปัญหาคือการชดใช้ค่าเสียหายทั้งสองอย่างนี้พร้อมกันจะเป็นการชดใช้เกินกว่าความเสียหายที่แท้จริงอาจไม่เหมาะสมและไม่เป็นธรรมต่อผู้ต้องรับผิด เนื่องจากการให้ค่าเสียหายต่อจิตใจหากผู้เสียหายได้รับความเสียหายต่อจิตใจจริงก็เป็นการสมควรอยู่ แต่การให้ค่าเสียหาย เชิงลงโทษไม่ใช่การให้เพราะผู้เสียหายได้รับความเสียหาย หลักการให้ค่าเสียหายเชิงลงโทษก็เพื่อเป็น การลงโทษผู้กระทำความผิดและมิให้บุคคลอื่นเอาเป็นเยี่ยงอย่าง ค่าเสียหายเชิงลงโทษเป็นค่าเสียหายที่ใช้กันในระบบกฎหมายคอมมอนลอว์ เป็นการชดใช้เยียวยาให้แก่ผู้เสียหายเกินกว่าความเสียหายที่ตนได้รับ จึงอาจจะไม่เหมาะสมที่จะนำมาใช้บังคับ การวิจัยนี้ได้ศึกษากฎหมายที่เกี่ยวข้องกับค่าเสียหายต่อจิตใจและค่าเสียหายเชิงลงโทษ ทั้งในส่วนของพระราชบัญญัติความรับผิดต่อความเสียหายที่เกิดขึ้นจากสินค้าที่ไม่ปลอดภัย พ.ศ.2551 และกฎหมายอันว่าด้วยความรับผิดต่อความเสียหายที่เกิดขึ้นจากสินค้าที่ไม่ปลอดภัยของประเทศสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนีและประเทศอังกฤษ และวิเคราะห์ปัญหากฎหมายที่เกิดขึ้น รวมทั้งเสนอแนวทางในการพิจารณาว่าควรกำหนด ค่าสินไหมทดแทนอย่างไรจึงจะถูกต้องตามหลักการของกฎหมาย และเหมาะสมเป็นธรรมกับผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่าย จากการศึกษาพบว่า วัตถุประสงค์และลักษณะของค่าเสียหายต่อจิตใจและค่าเสียหายเชิงลงโทษ ในพระราชบัญญัติความรับผิดต่อความเสียหายที่เกิดขึ้นจากสินค้าที่ไม่ปลอดภัย พ.ศ.2551 มีความแตกต่างกัน การกำหนดให้ค่าเสียหายทั้งสองชนิดนี้พร้อมกันสามารถกระทำได้ อย่างไรก็ตามในส่วนของการกำหนดค่าเสียหายเชิงลงโทษเนื่องจากวัตถุประสงค์ของค่าเสียหายชนิดนี้ไม่ใช่เพื่อเยียวยาความเสียหาย การให้ค่าเสียหายเชิงลงโทษจึงเป็นการเยียวยาที่เกินไปกว่าความเสียหายที่แท้จริงที่ผู้เสียหายได้รับ แต่ค่าเสียหาย เชิงลงโทษยังมีความเหมาะสมในการนำไปปรับใช้กับองค์กรธุรกิจที่สร้างความเสียหายโดยคำนึงถึงผลกำไรของตนมากกว่าความปลอดภัยของผู้บริโภค เนื่องจากค่าสินไหมทดแทนตามกฎหมายลักษณะละเมิดและโทษทางอาญาไม่อาจทำให้องค์กรธุรกิจเหล่านั้นเกิดความเข็ดหลาบได้ ส่วนปัญหาที่ว่าค่าเสียหายเชิงลงโทษที่ผู้เสียหายได้รับอาจจะเป็นการชดใช้เกินกว่าความเสียหายที่เกิดขึ้นกับผู้เสียหายนั้น ผู้เขียนได้เสนอแนวทางแก้ปัญหาคือ การกำหนดให้แบ่งส่วนของค่าเสียหายเชิงลงโทษเข้ากองทุนเฉพาะที่ตั้งขึ้นเพื่อเยียวยาความเสียหายประเภทเดียวกันที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตกับบุคคลอื่นๆ เพื่อให้เขามีโอกาสได้รับการเยียวยาความเสียหายด้วย และเพื่อให้การเยียวยาความเสียหายเป็นไปโดยง่าย สะดวกรวดเร็ว ประหยัดเวลาและค่าใช้จ่ายในการดำเนินคดี