การวิเคราะห์ผลประโยชน์และระดับการพึ่งพิงของครัวเรือนโดยรอบนิคมอุตสาหกรรม

Abstract

การพัฒนาอุตสาหกรรมและการเกิดขึ้นของนิคมอุตสาหกรรมมาบดาพุดมีส่วนสำคัญต่อการขยายตัวทางเศรษฐกิจของไทย แต่ในขณะเดียวกันได้ส่งผลกระทบต่อจังหวัดระยองและครัวเรือนในพื้นที่โดยรอบทั้งทางด้านบวกและด้านลบ กล่าวคือ ในด้านหนึ่งเป็นแหล่งรายได้ที่สำคัญของครัวเรือนในพื้นที่ทั้งทางตรงและทางอ้อม ทำให้เศรษฐกิจของจังหวัดดีขึ้น รายได้ต่อหัวของประชากรมากขึ้น แต่ในอีกด้านหนึ่งก็มีต้นทุนที่ต้องเสียไปจากการพัฒนาอุตสาหกรรมเช่นกัน ทั้งในรูของสภาพสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติที่เสื่อมโทรมตลอดจนปัญหาสังคมที่ติดตามมา อย่างไรก็ตาม ผลกระทบทั้งสองด้านจะมีค่ามากน้อยเพียงใด ยังไม่มีการศึกษาใดที่สามารถให้คำตอบได้ชัดเจน การศึกษาครั้งนี้ จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ทราบถึงผลกระทบที่แท้จริงทั้งทางด้านบวกและด้านลบที่มีต่อจังหวัดระยองและครัวเรือนโดยรอบ การกระจายผลประโยชน์ที่เกิดขึ้นจากนิคมอุตสาหกรรม รวมถึงการวิเคราะห์การประมาณการเกิดจริงของผลิตภัณฑ์มวลรวมจังหวัด ซึ่งจะทำให้ทราบถึงคุณภาพชีวิตที่แท้จริงของประชากรในจังหวัดได้ดียิ่งขึ้น ตลอดจนการประมาณระดับการพึ่งพิงนิคมอุตสาหกรรมของครัวเรือนโดยรอบเพื่อให้ทราบถึงความจำเป็นในการยอมรับต้นทุนที่เกิดขึ้นจากการพัฒนาอุตสาหกรรมต่างๆ โดยใช้เทคนิค Linear Expenditure System เพื่อประมาณรายจ่ายผูกพันซึ่งหมายถึงระดับการบริโภคขั้นต่ำที่จำเป็นต่อการยังชีพของสินค้าแต่ละชนิด ผลการศึกษาพบว่า นิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุดส่งผลกระทบต่อครัวเรือนโดยรอบทั้งทางด้านบวกและด้านลบ กล่าวคือครัวเรือนได้รับรายได้ทั้งทางตรงคือจากการขายแรงงาน และทางอ้อมคือจากการให้เช่าที่พักอาศัยและการจำหน่ายสินค้าให้กับแรงงานที่เข้ามาอาศัยในพื้นที่ แต่ในขณะเดียวกันครัวเรือนก็ต้องแบกรับภาระต้นทุนต่างๆ ที่เกิดจากการมีนิคมอุตสาหกรรมเช่นกัน ยิ่งไปกว่านั้นครัวเรือนในพื้นที่ก็ไม่ได้รับผลประโยชน์จากการมีนิคมอุตสาหกรรมทั้งหมด เนื่องจากมีการลงทุนจากนอกพื้นที่และการอพยพเข้ามาทำงาน บางส่วนของผลประโยชน์ที่เกิดจากนิคมอุตสาหกรรมจึงถูกระจายออกนอกพื้นที่ทั้งในรูปของผลตอบแทนทุนและผลตอบแทนแรงงาน แต่เมื่อพิจารณาถึงระดับการพึ่งพิงนิคมอุตสาหกรรมของครัวเรือนโดยรอบแล้วพบว่ามีระดับค่อนข้างสูง รายได้ที่ได้รับจากนิคมอุตสาหกรรมยังคงมากกว่ารายจ่ายผูกพันของครัวเรือนในทุกตำบล ทำให้ผลประโยชน์ที่ได้รับมีอิทธิพลเพียงพอที่จะลดความกังวลในความเดือนร้อน ที่เกิดจากปัญหาและความสูญเสียต่างๆ ที่เกิดขึ้นจากการมีนิคมอุตสาหกรรมในพิ้นที่ เช่น ปัญหาสิ่งแวดล้อมและปัญหาสังคมต่างๆ