การควบคุมการใช้อำนาจของฝ่ายบริหารโดยฝ่ายนิติบัญญัติ : ศึกษากรณี พระราชบัญญัติคำสั่งเรียกของคณะกรรมาธิการของสภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภา พ.ศ.2554

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาถึงสภาพปัญหาเกี่ยวกับการใช้อำนาจของคณะกรรมาธิการที่มีต่อฝ่ายบริหารเพื่อการควบคุมการบริหารราชการแผ่นดิน ตามพระราชบัญญัติคำสั่งเรียกของคณะกรรมาธิการของ สภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภา พ.ศ. 2554 โดยได้ทำการศึกษาถึงแนวคิดที่มาของระบบคณะกรรมาธิการ สาระสำคัญของการใช้อำนาจออกคำสั่งเรียกของคณะกรรมาธิการ ซึ่งมีรูปแบบและกระบวนการขั้นตอนของการใช้อำนาจเป็นการเฉพาะที่มิได้บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ อันอาจก่อให้เกิดปัญหาและผลกระทบที่เกิดขึ้นตามมาจากการใช้อำนาจตามกฎหมายฉบับนี้ ผลจากการวิจัยพบว่า บทบาทการดำเนินงานของคณะกรรมาธิการไทยในอดีตที่ผ่านมาประสบปัญหาอันเนื่องมาจากความไม่ชัดเจนของขอบเขตอำนาจหน้าที่ของตน ประกอบกับโครงสร้างปัจจัยทางการเมือง ของฝ่ายบริหารมีอิทธิพลเหนือฝ่ายนิติบัญญัติอยู่มาก จึงส่งผลกระทบถึงประสิทธิภาพในการดำเนินงานของคณะกรรมาธิการมีภาวะอ่อนแอ ขาดระบบตรวจสอบถ่วงดุลการใช้อำนาจของฝ่ายบริหารตามความจำเป็น แม้รัฐสภามีการปรับปรุงแก้ไขอำนาจหน้าที่ของคณะกรรมาธิการให้มีภารกิจที่ชัดเจน และสอดคล้องกับงานด้านการนิติบัญญัติมากขึ้นเพื่อสร้างความเข้มแข็งให้กับรัฐสภาดังปรากฏในรัฐธรรมนูญอยู่ตลอดมา แต่อย่างไรก็ตาม การดำเนินงานของคณะกรรมาธิการด้านการสอบสวนตรวจสอบฝ่ายบริหาร พบว่ายังมีอุปสรรคปัญหาอันเนื่องมาจากการบังคับใช้อำนาจออกคำสั่งเรียกตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ ไร้ซึ่งสภาพบังคับ ส่งผลให้ไม่ได้รับความร่วมมือจากบุคคลที่เกี่ยวข้องที่ต้องมาชี้แจงข้อเท็จจริงหรือส่งเอกสาร คณะกรรมาธิการขาดการเข้าถึงข้อมูลข้อเท็จจริงอย่างรอบด้าน ดังนี้ จึงเป็นเหตุผลที่มาของการตราพระราชบัญญัติคำสั่งเรียกของคณะกรรมาธิการของสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2554 ตามหลักการใหม่ของรัฐธรรมนูญแห่งราชจักรไทย พุทธศักราช 2550 พระราชบัญญัติคำสั่งเรียกของคณะกรรมาธิการของสภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภา พ.ศ. 2554 แม้เป็นกฎหมายสำคัญที่สนับสนุนการดำเนินงานของคณะกรรมาธิการให้มีอำนาจเข้าถึงข้อมูลข้อเท็จจริงอันเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อการสอบสวนตรวจสอบการทำงานของฝ่ายบริหาร แต่ในขณะเดียวกันกฎหมายฉบับนี้กลับกลายเป็นปัจจัยที่เอื้อให้การใช้อำนาจออกคำสั่งเรียกของคณะกรรมาธิการกระทำได้อย่างกว้างขวาง อาจก่อเกิดผลกระทบที่ตามมาหลายประการ ทั้งสิทธิเสรีภาพของบุคคล หลักการขัดกันแห่งผลประโยชน์ รวมถึงผลกระทบต่อเสถียรภาพของฝ่ายบริหาร นอกจากนี้ยังพบว่าการใช้อำนาจขาดการกลั่นกรองและตรวจสอบถ่วงดุลอย่างเพียงพอ รวมถึงมีปัญหาความซ้ำซ้อนของการใช้อำนาจดังกล่าว จึงสมควรปรับปรุงแก้ไขพระราชบัญญัติ และกฎระเบียบที่เกี่ยวข้องเพื่อให้เกิดความเหมาะสมมากยิ่งขึ้น