การคุ้มครองจำเลยที่เป็นเด็กและเยาวชนกรณีอ้างตนเองเป็นพยาน

Abstract

ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 172 ตรี ได้กำหนดวิธีการสืบพยานที่เป็นเด็กอายุไม่เกินสิบแปดปีไว้เป็นพิเศษเพื่อคุ้มครองเด็กและเยาวชน แต่จำกัดการบังคับใช้ไว้เฉพาะแก่กรณีที่เด็กนั้นเป็นผู้เสียหายหรือพยาน ซึ่งแม้พระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ.2553 จะได้บัญญัติหลักเกณฑ์การพิจารณาคดีอาญาที่เด็กหรือเยาวชนเป็นจำเลยไว้เพื่อให้ความคุ้มครองจำเลยที่เป็นเด็กโดยเฉพาะ แต่ก็มิได้มีมาตรการพิเศษดังที่กำหนดไว้ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา หลักเกณฑ์ของกฎหมายที่มีอยู่จึงยังไม่เพียงพอต่อการคุ้มครองสิทธิและสภาพจิตใจของเด็กที่เป็นจำเลยซึ่งอาจได้รับความกระทบกระเทือนจากกระบวนการสืบพยานไม่ต่างไปจากกรณีเด็กเป็นผู้เสียหายหรือพยาน ซึ่งหากเด็กต้องเบิกความในสภาพจิตใจที่ไม่ปกติ ย่อมส่งกระทบต่อการตอบคำถามของเด็กในการสืบพยานด้วย จึงมีความจำเป็นต้องนำหลักเกณฑ์การสืบพยานที่เป็นเด็กตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 172 ตรี มาใช้บังคับแก่กรณีที่จำเลยเด็กอ้างตนเองเป็นพยานด้วย เพื่อให้การคุ้มครองแก่เด็กที่เป็นจำเลยโดยเท่าเทียมกับเด็กที่เป็นผู้เสียหายและพยาน อย่างไรก็ตาม เนื่องจากบทบัญญัติดังกล่าวได้กำหนดมาตรการในสืบพยานที่เป็นเด็กไว้หลายวิธีการประกอบกับปัญหาคดีที่คั่งค้างในระบบจำนวนมาก การจะนำหลักเกณฑ์ดังกล่าวมาใช้บังคับแก่กรณีเด็กเป็นจำเลยด้วยจึงต้องจำกัดเฉพาะมาตรการและกรณีที่จำเป็นต่อการให้ความคุ้มครอง ซึ่งจากการศึกษาวิเคราะห์หลักเกณฑ์ของกฎหมายไทยเปรียบเทียบกับหลักเกณฑ์ที่ให้ความคุ้มครองเด็กในกระบวนการสืบพยานของต่างประเทศ อันได้แก่ ประเทศสหรัฐอเมริกา ประเทศออสเตรเลีย และประเทศฟิลิปปินส์ พบว่า ยังมีมาตรการพิเศษอื่นๆ ที่ไม่มีการกำหนดไว้ในกฎหมายไทย รวมถึงเงื่อนไขในการบังคับใช้กฎเกณฑ์ที่น่าจะเหมาะสมต่อการให้ความคุ้มครองเด็กโดยไม่ส่งผลเสียต่อกระบวนการยุติธรรมโดยรวม วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จึงได้เสนอแนะแนวทางที่เหมาะสมต่อการปรับปรุงบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 172 ตรี ให้สามารถคุ้มครองได้ทั้งสวัสดิภาพของเด็กและประโยชน์แห่งความยุติธรรม