Abstract:
พระราชบัญญัติบริษัทมหาชนจำกัด พ.ศ. 2535 มาตรา 12 บัญญัติห้ามไว้อย่างชัดแจ้งว่า บริษัทมหาชนจำกัดไม่สามารถเข้าเป็นหุ้นส่วนในห้างหุ้นส่วนสามัญหรือเป็นหุ้นส่วนไม่จำกัดความรับผิดในห้างหุ้นส่วนจำกัดได้ หากได้ทำสัญญาอันเป็นการฝ่าฝืนบทบัญญัติดังกล่าว ก็จะตกเป็นโมฆะ
ในการร่างพระราชบัญญัติบริษัทมหาชนจำกัดนั้น ผู้ยกร่างพระราชบัญญัติบริษัทมหาชนจำกัด มีเจตนารมณ์ที่คุ้มครองและป้องกันผลประโยชน์ของประชาชนผู้ถือหุ้นรายย่อย จึงบัญญัติห้ามไม่ให้บริษัทมหาชนจำกัดเป็นหุ้นส่วนประเภทไม่จำกัดความรับผิด ไม่ว่าโดยการเป็นหุ้นส่วนในห้างหุ้นส่วนสามัญ หรือการเป็นหุ้นส่วนไม่จำกัดความรับผิดในห้างหุ้นส่วนจำกัด
จากบทบัญญัติมาตรานี้ส่งผลทำให้เกิดประเด็นปัญหาว่า บริษัทมหาชนจะเข้าทำกิจการร่วมค้าที่ไม่จดทะเบียน (Unincorporated Joint Venture) ได้หรือไม่ อันเนื่องมาจากผลแห่งคำพิพากษาฎีกาที่ 3848/2531 ซึ่งวินิจฉัยเป็นบรรทัดฐานว่า กิจการร่วมค้าที่ไม่จดทะเบียน ผู้ร่วมค้าในสัญญากิจการร่วมค้าจะต้องรับผิดโดยไม่จำกัดจำนวนในการกระทำละเมิดที่อยู่ในกิจการร่วมค้านั้น กิจการร่วมค้าจึงถือเป็นห้างหุ้นส่วนสามัญ จากผลของคำพิพากษานี้บริษัทมหาชนจำกัดจึงไม่สามารถเข้าทำกิจการร่วมค้าได้เนื่องจากขัดต่อบทบัญญัติพระราชบัญญัติมหาชนจำกัด พ.ศ. 2535 มาตรา 12 นี้ หากบริษัทมหาชนจำกัด ต้องการทำกิจการร่วมค้าจะต้องใช้วิธีตั้งบริษัทย่อยซึ่งเป็นบริษัทตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ แล้วนำเอาบริษัทย่อยดังกล่าวไปทำกิจการร่วมค้า โดยมีบริษัทมหาชนจำกัดเป็นผู้ค้ำประกัน เพื่อเป็นการหลีกเลี่ยงมาตรา 12 แห่งพระราชบัญญัติบริษัทมหาชนจำกัด พ.ศ.2535 ซึ่งในประเด็นนี้ผู้เขียนมีความเห็นว่าเป็นอุปสรรคต่อการประกอบธุรกิจในภาพรวม เนื่องจากบริษัทมหาชนจำกัดเป็นบริษัทที่มีศักยภาพในการดำเนินธุรกิจที่ต้องใช้เงินทุนและเทคโนโลยีสูง ในปัจจุบันบริษัทที่มีศักยภาพในการทำกิจการร่วมค้าก็น่าจะเป็นบริษัทมหาชนจำกัด แต่กลับไม่สามารถกระทำได้โดยเนื่องจากขัดต่อบทบัญญัติมาตรา 12 ในขณะที่บริษัทเอกชนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์สามารถกระทำได้ ซึ่งในปัจจุบันมีทฤษฎีทางองค์กรธุรกิจที่สามารถอธิบายการเข้าเป็นหุ้นส่วนไม่จำกัดความรับผิดของบริษัทมาสนับสนุน วิทยานิพนธ์เล่มนี้มุ่งศึกษาให้เห็นถึงข้อดีข้อเสีย ปัญหาและมาตรการที่เหมาะสมในเข้าร่วมเป็นหุ้นส่วนไม่จำกัดความรับผิดของบริษัทมหาชนจำกัด
