Abstract:
วิกฤตอุทกภัยในปี 2554 ส่งผลให้ภาคเหนือตอนล่างถึงภาคกลางกรุงเทพมหานครและปริมณฑลประสบกับปัญหาอุทกภัยอย่างหนัก พื้นที่ที่ได้รับผลกระทบ รวมทั้งสิ้น 65 จังหวัด 684 อำเภอ 4,920 ตำบล 43,636 หมู่บ้าน 4,086,138 ครัวเรือน 13, 595,192 อุทกภัยครั้งนี้สร้างความเสียหายอย่างมหาศาลโดยเฉพาะด้านที่อยู่อาศัย ผู้วิจัยได้เลือกศึกษาโครงการหมู่บ้านพฤกษา 11 โดยมีวัตถุประสงค์ในการศึกษาการจัดการที่อยู่อาศัยในภาวะอุทกภัย 1. ศึกษาสถานภาพทางสังคม เศรษฐกิจของผู้อยู่อาศัย 2. ศึกษาการจัดการที่อยู่อาศัย ก่อน ระหว่างและหลังภาวะอุทกภัย 3. ศึกษาปัญหาการจัดการที่อยู่อาศัยในภาวะอุทกภัย 4. เสนอแนะแนวทางการจัดการที่อยู่อาศัยในภาวะอุทกภัย โดยการสำรวจ สังเกตและสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้างผู้อยู่อาศัยจำนวน 80 ครัวเรือน นิติบุคคลจำนวน 3 คน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจำนวน 2 คน และการประชุมผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง
ผลการศึกษาพบว่าผู้อยู่อาศัยส่วนใหญ่มีรายได้ต่อครัวเรือน 15,000 - 25,000 บาท มีจำนวนสมาชิกในครัวเรือน 4 คนต่อครัวเรือน เข้าอยู่อาศัยในโครงการ 5 - 10 ปี ก่อนเกิดเหตุอุทกภัย มีการป้องกันที่อยู่อาศัย มีการย้ายทรัพย์สินขึ้นที่สูงและวางแผนอพยพออกจากพื้นที่ ระหว่างเกิดเหตุ ส่วนใหญ่ร้อยละ 80 อพยพ โดยอพยพไปยังต่างจังหวัดและบ้านญาติและไม่อพยพร้อยละ 20 การจัดการหลังเกิดเหตุผู้อยู่อาศัยส่วนใหญ่ร้อยละ 96.25 ปรับปรุงซ่อมแซมที่อยู่อาศัยให้เหมือนเดิม มีเพียงร้อยละ 3.75 เท่านั้นที่จะปรับปรุงซ่อมแซมให้แตกต่างจากเดิม หน่วยงานที่ให้ความช่วยเหลือมีวัดธรรมกาย องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ก่อนเกิดเหตุอุทกภัยนิติบุคคลและชาวชุมชนได้มีการยกมิเตอร์ไฟฟ้าขึ้นให้พ้นจากระดับน้ำ อ.บ.ต คลองสามได้มีการทำคันกั้นดินเพื่อป้องกันน้ำท่วมเข้าพื้นที่ ระหว่างเกิดอุทกภัย อ.บ.ต คลองสามได้มีการจัดตั้งศูนย์อพยพและประสานงานขอความช่วยเหลือกับหน่วยงานต่างๆ หลังเกิดอุทกภัยนิติบุคคลมีการซ่อมแซมถนน ท่อระบายน้ำ บ่อบำบัดน้ำเสีย ภายในโครงการ อ.บ.ต คลองสามมีการทำความสะอาดเก็บกวาดขยะต่างๆ และสำรวจความเสียหายด้านที่อยู่อาศัยเพื่อจ่ายเงินเยียวยาให้กับผู้ประสบภัยน้ำท่วม
ข้อเสนอแนะ 1. สำหรับผู้อยู่อาศัย ด้านกายภาพควรมีการต่อเติมระเบียงบ้านเพื่อเพิ่มพื้นที่ในการเก็บของและการอพยพ 2. ชุมชนควรจัดทำแผนการจัดการที่อยู่อาศัยในภาวะอุทกภัยและควรวางแผนเตรียมการตั้งศูนย์อพยพและวิธีอพยพในภาวะอุทกภัย 3. องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นควรจัดทำแผนการจัดการที่อยู่อาศัยในภาวะอุทกภัยร่วมกับประชาชนในพื้นที่ เรื่องการจัดการที่อยู่อาศัยในภาวะอุทกภัยทั้งในระดับครัวเรือนและระดับชุมชนเพื่อเตรียมรับมืออุทกภัยที่จะเกิดขึ้นครั้งต่อไป
