เสรีภาพในการรวมกลุ่มของแรงงานต่างด้าวในประเทศไทย

Abstract

สหภาพแรงงานเป็นองค์กรที่มีความสำคัญต่อลูกจ้าง เนื่องจากเป็นองค์กรที่เกิดจากการรวมตัวกันของลูกจ้างเพื่อเพิ่มอำนาจในการเจรจาต่อรองกับนายจ้างเมื่อเกิดปัญหาข้อพิพาทที่เกิดขึ้นระหว่างกัน แต่พระราชบัญญัติแรงงานสัมพันธ์ พ.ศ. 2518 กับไม่ได้ให้การรับรองการใช้เสรีภาพในการรวมกลุ่มของแรงงานต่างด้าว โดยบทบัญญัติของกฎหมายไม่ให้แรงงานต่างด้าวรวมกลุ่มกันจัดตั้งสหภาพแรงงาน และไม่อาจจะเป็นกรรมการของสหภาพแรงงานได้ ซึ่งเป็นสิ่งที่ขัดกับต่อสิทธิมนุษยชนของแรงงานต่างด้าว แม้ในปัจจุบันภาครัฐโดยกระทรวงแรงงานได้มีแนวความคิดที่จะให้การรับรองการรวมกลุ่มกันเป็นสหภาพแรงงานของแรงงานต่างด้าวแต่ก็ยังมีข้อกังวลในประเด็นที่เกี่ยวกับความมั่นคง หรือแม้แต่ฝั่งของแรงงานต่างด้าวเองก็ยังคงมีข้อถกเถียงกันถึงความจำเป็นที่จะต้องมีสหภาพแรงงานเป็นของตัวเองหรือไม่ สหภาพแรงงานเป็นรูปแบบหนึ่งของการใช้เสรีภาพในการรวมกลุ่มอันเป็นที่ยอมรับโดยทั่วไปว่าเป็นสิทธิมนุษยชนอย่างหนึ่ง ทำให้รัฐจำต้องให้การรับรองการรวมกลุ่มกันเป็นสหภาพแรงงานของลูกจ้างอย่างเท่าเทียมกันไม่ว่าจะเป็นแรงงานสัญชาติไทย หรือแรงงานต่างด้าว ซึ่งหลักการนี้องค์การแรงงานระหว่างประเทศก็ได้เห็นความสำคัญจนนำไปสู่การมีอนุสัญญาฉบับที่ 87 และฉบับที่ 98 ซึ่งเป็น 2 ใน 8 อนุสัญญาหลักพื้นฐานที่ประเทศสมาชิกทุกประเทศต้องให้สัตยาบันรวมไปถึงประเทศไทยด้วย ตัวอย่างของประเทศสมาชิกที่ให้สัตยาบันแล้วก็อย่างเช่นประเทศญี่ปุ่น ซึ่งมีกฎหมายแรงงานสัมพันธ์ที่ไม่ได้นำเรื่องของสัญชาติหรือความแตกต่างกันของลูกจ้างมาเป็นข้อจำกัดการใช้เสรีภาพ หรือประเทศสมาชิกที่ยังไม่ได้ให้สัตยาบันอย่างสาธารณรัฐเกาหลีแต่ก็ได้รับเอาแนวทางไปบัญญัติเป็นกฎหมายในลักษณะทำนองเดียวกับประเทศญี่ปุ่น กฎหมายแรงงานสัมพันธ์ของประเทศไทยยังคงมีบทบัญญัติที่ไม่สอดคล้องกับแนวทางขององค์การแรงงานระหว่างประเทศโดยเฉพาะการเลือกปฏิบัติระหว่างแรงงานสัญชาติไทยกับแรงงานต่างด้าว แต่ก็เริ่มมีแนวความคิดที่ประเทศไทยจะให้สัตยาบันในอนุสัญญาขององค์การแรงงานระหว่างประเทศทั้ง 2 ฉบับ ซึ่งก็จะส่งผลให้ประเทศไทยต้องมีปรับปรุงกฎหมายแรงงานสัมพันธ์ที่ประกาศใช้มาเป็นระยะเวลานาน บริบททางสังคมโดยเฉพาะสถานการณ์แรงงานต่างด้าวก็เปลี่ยนแปลงไป ดังนั้นจึงควรจะปรับนโยบายที่มีต่อแรงงานต่างด้าวให้แรงงานต่างด้าวได้รับโอกาสที่จะรวมกลุ่มกันเท่าเทียมกับแรงงานสัญชาติไทย การปรับปรุงกฎหมายแรงงานสัมพันธ์เพื่อรองรับการรวมกลุ่มกันเป็นสหภาพแรงงานของแรงงานต่างด้าวมิใช่จะเพียงแต่เป็นการแสดงออกถึงท่าทีของประเทศไทยที่ให้ความสำคัญต่อสิทธิมนุษยชนของแรงงานต่างด้าวเท่านั้น ยังเป็นการเตรียมความพร้อมของประเทศไทยต่อการรวมกลุ่มกันเป็นประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนในปี พ.ศ. 2558 ซึ่งจะทำให้แรงงานต่างด้าวเข้ามาทำงานในประเทศไทยเพิ่มขึ้น