Abstract:
กรรมการอิสระ (Independent Director) เป็นกรรมการจากภายนอกที่มิได้เป็นกรรมการบริหาร และไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการบริหารงานประจำ รวมถึงมีความเป็นอิสระจากผู้ถือหุ้นรายใหญ่ หรือกลุ่มของผู้ถือหุ้นรายใหญ่ หรือกลุ่มผู้มีส่วนได้เสียอื่นๆ และมีคุณสมบัติเป็นไปตามที่กฎหมายกำหนด โดยเป็นกลไกสำคัญในเรื่องการกำกับดูแลกิจการที่ดี (Corporate Governance) ที่จะทำหน้าที่ในการสนับสนุนนโยบายที่เป็นประโยชน์ต่อผู้ถือหุ้น หรือคัดค้านเมื่อเห็นว่าบริษัทอาจตัดสินใจไม่โปร่งใส เป็นธรรม ดังนั้น กรรมการอิสระจึงต้องมีความเป็นอิสระจากการควบคุมของผู้บริหาร ผู้ถือหุ้นรายใหญ่ และต้องไม่มีส่วนเกี่ยวข้องหรือมีส่วนได้เสียกับบริษัท อีกทั้งควรมีจำนวนที่มากเพียงพอที่จะก่อให้เกิดการถ่วงดุลอำนาจการตัดสินใจของกรรมการทั้งคณะ เพื่อให้การบริหารจัดการของบริษัทมีความโปร่งใสและเป็นไปเพื่อประโยชน์ของผู้ถือหุ้นโดยรวม
อย่างไรก็ดี ปัจจุบันยังไม่มีกฎหมายที่บัญญัติเกี่ยวกับกรรมการอิสระในบริษัทจดทะเบียนโดยเฉพาะ มีเพียงกฎเกณฑ์ซึ่งเป็นกฎหมายลำดับรองที่กำหนดเฉพาะคุณสมบัติและสัดส่วนของกรรมการอิสระ ซึ่งไม่เพียงพอต่อการส่งเสริมให้เกิดความเป็นอิสระอย่างแท้จริง และไม่เอื้อต่อเข้ามาการดำรงตำแหน่งของกรรมการอิสระ
จากการศึกษากฎเกณฑ์ที่เกี่ยวข้องกับกรรมการอิสระทั้งภายในและต่างประเทศ จึงมีข้อเสนอแนะในประเด็นต่างๆ 4 เรื่อง ได้แก่ ควรมีการกำหนดคุณสมบัติของกรรมการอิสระให้มีความเหมาะสมและรัดกุมเพื่อป้องกันช่องว่างที่อาจจะเกิดขึ้น และเพื่อให้กรรมการอิสระสามารถใช้ดุลยพินิจหรือการตัดสินใจที่มีความอิสระอย่างแท้จริง โครงสร้างของคณะกรรมการควรประกอบด้วยกรรมการอิสระเป็นส่วนมากหรือมากกว่าครึ่งหนึ่งของคณะกรรมการทั้งคณะ เพื่อแสดงให้เห็นถึงความโปร่งใสของบริษัทจดทะเบียนและสามารถถ่วงดุลอำนาจการตัดสินใจของกรรมการทั้งคณะได้ ควรมีการจำกัดวาระการดำรงตำแหน่งของกรรมการอิสระไว้ไม่เกิน 3 วาระ หรือไม่ควรเกิน 9 ปี และประการสุดท้าย ควรมีการกำหนดความรับผิดของกรรมการอิสระให้มีความชัดเจนยิ่งขึ้นว่าในกรณีใดจึงจะต้องร่วมรับผิดกับกรรมการที่เป็นผู้บริหาร หรือขอบเขตของความรับผิดเป็นอย่างไร รวมถึงควรมีการพิจารณาถึงมาตรการเพื่อคุ้มครองกรรมการอิสระจากความรับผิดที่อาจจะเกิดขึ้น ทั้งนี้เพื่อเป็นการป้องกันไม่ให้กรรมการอิสระมีความรับผิดมากจนเกินไป อันจะนำไปสู่ปัญหาการขาดแคลนกรรมการอิสระได้
