การใช้สิทธิป้องกันโดยไม่จำต้องหลีกเลี่ยงภยันตรายก่อน (Stand Your Ground)

Abstract

เมื่อบุคคลแต่ละคนต่างก็มีสิทธิตามธรรมชาติเช่นเดียวกันบนพื้นฐานของความเป็นมนุษย์ และมนุษย์ทุกคนก็มีสิทธิเสรีภาพและความเสมอภาคกันตามธรรมชาติ บุคคลทุกคนอาจมีสิทธิและใช้สิทธิได้ตามขอบเขตของตนเองนอกจากนี้การจะให้สิทธิของบุคคลมีความสมบูรณ์ได้จริงบุคคลจะต้องสามารถปกป้องคุ้มครองสิทธิที่มีอยู่ของตนนั้นได้ด้วย การคุ้มครองสิทธิด้วยตนเองที่สำคัญได้แก่ สิทธิในการป้องกันตนเอง ปัจจุบันกฎหมายเรื่องการกระทำโดยป้องกันของไทยมีหลักเกณฑ์ที่ยังคงมีปัญหาด้านการปรับใช้ในการวินิจฉัยข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้น และเกิดความสับสนขึ้นในการปรับใช้ในหลายประเด็น ซึ่งย่อมทำให้สิทธิของผู้ป้องกันมีความไม่แน่นอนด้วยเช่นกัน รวมทั้งหลักเกณฑ์ของกฎหมายอันเคร่งครัดไปในทางที่ค่อนข้างจำกัดสิทธิของผู้ป้องกันเช่นนี้ยังทำให้เกิดความไม่เป็นธรรมต่อผู้ป้องกันได้ ซึ่งการใช้บทบัญญัติเรื่องการป้องกันในประเทศไทยมาเป็นระยะเวลายาวนานโดยมิได้ปรับเปลี่ยนให้ทันสมัยกับความเหมาะสมในสภาพสังคมก็ทำให้เกิดปัญหาต่อการนำมาปรับใช้กับข้อเท็จจริงที่มีความซับซ้อนของสังคมที่มากขึ้นด้วย อีกทั้งในเรื่องของการปฏิบัติหน้าที่ตามกฎหมายของเจ้าพนักงานตำรวจก็มีความสัมพันธ์กับหลักกฎหมายเรื่องการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมาย เนื่องจากตามแนวคำพิพากษาการใช้กำลังในการปฏิบัติหน้าที่นั้นจะชอบด้วยกฎหมายก็ต่อเมื่อเป็นไปตามหลักเกณฑ์เรื่องการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมาย โดยเฉพาะกรณีที่มีการใช้กำลังในการปฏิบัติตามหน้าที่ของเจ้าพนักงานตำรวจที่ทำให้อีกฝ่ายหนึ่งถึงแก่ความตายที่เรียกกันว่าการวิสามัญฆาตกรรมจะต้องคำนึงถึงหลักเกณฑ์เรื่องการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายด้วยเสมอ ซึ่งหลักการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายของไทยที่มีขอบเขตค่อนข้างจำกัดเช่นนี้ย่อมส่งผลต่อประสิทธิภาพในการปฏิบัติราชการตามหน้าที่ของเจ้าพนักงานตำรวจที่อาจไม่กล้าปฏิบัติหน้าที่ตามกฎหมายอย่างเต็มที่เนื่องจากเกรงว่าจะต้องเป็นผู้กระทำความผิดได้โดยง่าย ทั้งที่การปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าพนักงานตำรวจเป็นการกระทำที่ควรมีอำนาจเฉพาะกว่าการป้องกันทั่วไป เพราะนอกเหนือจากการปกป้องคุ้มครองตัวเจ้าพนักงานตำรวจหรือผู้อื่นซึ่งอยู่ในภยันตรายขณะนั้น ยังเป็นการปกป้องคุ้มครองความสงบเรียบร้อยและความปลอดภัยของสาธารณะส่วนรวม และรักษากฎหมายของรัฐจากผู้กระทำความผิดอันฝ่าฝืนต่อกฎหมายอีกด้วย ในการแก้ไขปัญหาประการต่างๆข้างต้นอาจทำได้โดยการศึกษาหลัก Stand Your Ground ที่ปัจจุบันมีแนวโน้มการนำมาปรับใช้กับกฎหมายเรื่องการกระทำโดยป้องกันมากขึ้นในต่างประเทศ โดยเฉพาะในประเทศสหรัฐอเมริกา เพื่อนำมาปรับใช้กับกฎหมายไทยโดยคำนึงถึงความเหมาะสมอย่างรอบด้าน ซึ่งหลัก Stand Your Ground เป็นหลักการที่มุ่งให้ความเป็นธรรมและคุ้มครองสิทธิของผู้ป้องกัน รวมถึงการเพิ่มประสิทธิภาพในการปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าพนักงานตำรวจ อันจะเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนากฎหมายไทยในการแก้ปัญหากฎหมายดังกล่าวให้การปรับใช้กฎหมายให้มีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะในด้านการคุ้มครองสิทธิของผู้กระทำการป้องกัน และความคล่องตัวในการปฏิบัติราชการตามหน้าที่ของเจ้าพนักงานตำรวจ ในการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมของกระบวนการยุติธรรมทางอาญาของประเทศไทยให้ดียิ่งขึ้นต่อไป