Abstract:
ปัจจุบันมีกฎหมายหลายฉบับเกี่ยวกับการคุ้มครองผู้สูงอายุทั้งโดยตรงและโดยอ้อม กฎหมายแต่ละฉบับในประเทศไทยมีวัตถุประสงค์แตกต่างกัน ส่วนใหญ่มุ่งคุ้มครองผู้สูงอายุในมิติต่างๆ เพียงส่วนน้อยที่มุ่งควบคุมการประกอบอาชีพของผู้ดูแลและผู้ช่วยดูแล กฎหมายเกี่ยวกับการดูแลผู้สูงอายุยังขาดบูรณาการและยังไม่ครอบคลุมในทุกเรื่อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้านที่เป็นหน้าที่ของฝ่ายผู้ดูแล แม้การประกอบอาชีพจะเป็นสิทธิของผู้ช่วยดูแล แต่เนื่องจากรัฐมีหน้าที่ในการคุ้มครองผู้สูงอายุ รัฐจึงมีอำนาจในการแทรกแซงและควบคุมหรือกำกับดูแลการประกอบอาชีพของผู้ช่วยดูแลในเรื่องต่างๆ ในกรณีศึกษานี้ คือ เรื่องการควบคุมกำกับดูแลผู้ช่วยดูแลในรูปของการกำหนดมาตรฐานการประกอบอาชีพโดยใช้กฎหมาย
วิทยานิพนธ์นี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทและสถานภาพทางกฎหมายของการประกอบอาชีพผู้ช่วยดูแลในประเทศไทยและต่างประเทศในบางประเทศ บทบาทของรัฐในการกำกับดูแลการประกอบอาชีพของผู้ช่วยดูแลผู้สูงอายุ ความเป็นไปได้ในการกำหนดมาตรฐานการประกอบอาชีพผู้ช่วยดูแลผู้สูงอายุ ตลอดจนให้ข้อเสนอแนะและแนวทางในการควบคุมกำกับดูแลการประกอบอาชีพผู้ช่วยดูแลในรูปแบบของกฎหมาย เพื่อการกำหนดมาตรฐานการประกอบอาชีพผู้ช่วยดูแล ในฐานะที่เป็นพนักงานหรือบุคคลที่มีความรู้ ความสามารถและทักษะในการช่วยเหลือดูแลผู้สูงอายุ โดยเป็นผู้ช่วยของผู้ดูแลที่ไม่เป็นทางการ ได้แก่ คู่สมรส บุตรหลาน หรือญาติ โดยผู้ช่วยดูแลทำหน้าที่ดูแลผู้สูงอายุในด้านการดูแลส่วนบุคคลที่ทำเป็นประจำ และสนับสนุนช่วยเหลือในการทำกิจวัตรประจำวัน โดยวิทยานิพนธ์นี้เป็นการวิจัยเชิงประยุกต์ ซึ่งเป็นการวิจัยแบบเอกสาร เป็นหลัก
ผลการศึกษาพบว่ารัฐสามารถกำกับดูแลการประกอบอาชีพของผู้ช่วยดูแลผู้สูงอายุโดยการจำกัดเสรีภาพในการประกอบอาชีพซึ่งมีแนวทางตั้งแต่การขึ้นทะเบียน การได้รับหนังสือรับรอง ไปจนถึงการใช้ระบบใบอนุญาต รัฐสามารถเลือกการกำหนดมาตรฐานผู้ช่วยดูแลในรูปแบบกฎหมายตั้งแต่ระดับที่เข้มงวดน้อยไปจนถึงระดับที่มีความเข้มงวดมากในการกำหนดมาตรฐานการประกอบอาชีพผู้ช่วยดูแลผู้สูงอายุ ทั้งในด้านความรู้ความสามารถของผู้ช่วยดูแล ขอบเขตงานของผู้ช่วยดูแลที่ไม่เป็นการก้าวก่ายวิชาชีพอื่น การกำหนดบทบาทขององค์กรกำกับดูแล รูปแบบอื่นของการกำกับดูแลผู้ช่วยดูแลในอนาคต โดยภาพรวม หากรัฐจะใช้มาตรการด้านกฎหมายในการกำกับดูแลผู้ช่วยดูแล ควรต้องชั่งน้ำหนักข้อดีข้อเสียจากการใช้มาตรการทางกฎหมาย ควรกำหนดระดับของผู้ช่วยดูแลให้สอดคล้องกับขอบเขตของงาน สร้างบูรณาการระหว่างกฎหมายและองค์กรที่เกี่ยวข้อง ตลอดจนการปรับปรุงกฎหมายและมาตรการอื่นที่เกี่ยวข้อง
