วิวัฒนาการของโทษปรับในประเทศไทย และปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลง

Abstract

แม้โทษปรับจะเป็นบทลงโทษที่มีความรุนแรงน้อยกว่าโทษประหารชีวิต และโทษจำคุก แต่เป็นโทษอาญาที่มีความเก่าแก่ เนื่องจากโทษปรับมีมาตั้งแต่สมัยโบราณกาล โดยเริ่มจากการลงโทษเพื่อทดแทนให้กับผู้เสียหายและให้ผู้กระทำความผิดได้รับผลร้ายจากการกระทำของตน ต่อมารัฐได้กำหนดให้มีการแบ่งค่าปรับจากผู้เสียหายส่วนหนึ่งตกเป็นของรัฐ จนในที่สุดโทษปรับได้พัฒนามาเป็นรายได้ส่วนหนึ่งของรัฐ เพื่อตอบแทนที่รัฐเข้ามาจัดระบบความยุติธรรม หลังจากนั้นโทษปรับได้มีการพัฒนาเรื่อยมาจนถึงปัจจุบันนี้ อย่างไรดี แม้โทษปรับจะมีมาเป็นเวลายาวนาน แต่หลักเกณฑ์และรูปแบบในการกำหนดโทษปรับกลับมีวิวัฒนาการและมีความเปลี่ยนแปลงไปตามแต่ละสมัย ซึ่งในการกำหนดโทษที่เปลี่ยนแปลงไปในแต่ละสมัยล้วนแต่เกิดจากปัจจัยด้านต่างๆ ทั้งในด้านคติความเชื่อ ด้านสังคม ด้านเศรษฐกิจ ด้านสังคมการเมืองระหว่างประเทศ และด้านกฎหมายระหว่างประเทศ ทั้งนี้ แม้วิวัฒนาการของโทษปรับจะเป็นไปตามปัจจัยหลายด้าน แต่มิได้เป็นผลมาจากปัจจัยใดปัจจัยหนึ่งเพียงด้านเดียว หากแต่ปัจจัยในแต่ละด้านต่างส่งผลต่อการลงโทษปรับในแต่ละสมัยที่แตกต่างกันออกไป กล่าวคือ ปัจจัยด้านความเชื่อ และปัจจัยด้านสังคมจะมีผลต่อการลงโทษปรับในสมัยกรุงศรีอยุธยา และกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นเป็นอย่างมาก แต่พบว่าในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ยุคปฏิรูประบบกฎหมายและยุคปัจจุบัน จะได้รับอิทธิพลจากปัจจัยด้านเศรษฐกิจและด้านสังคมการเมืองระหว่างประเทศในการกำหนดโทษปรับมากกว่า ซึ่งปัจจัยดังกล่าวยังส่งผลต่อวิวัฒนาการของโทษปรับในประเทศไทยมาจนถึงปัจจุบันนี้ ประกอบกับได้รับอิทธิพลจากปัจจัยด้านกฎหมายระหว่างประเทศ