การส่งเสริมการขายที่ไม่เป็นธรรมต่อผู้ประกอบการและผู้บริโภค : กรณีศึกษาของประเทศไทย

Abstract

การดำเนินธุรกิจของผู้ประกอบการในปัจจุบันนี้ ได้มีการแข่งขันกันทางด้านโฆษณาและการส่งเสริมการขายกันอย่างมาก เช่น การชิงโชค การให้ของแถมของรางวัล หรือการลดราคา เป็นต้น ก่อให้เกิดปัญหาทางกฎหมายขึ้นมาว่า ประเทศไทยมีกฎหมายที่กำกับการดำเนินกิจกรรมส่งเสริมการขายที่มีลักษณะเป็นพฤติกรรมทางการค้าที่ไม่เป็นธรรมเพื่อที่จะคุ้มครองสิทธิของผู้บริโภคและกระบวนการแข่งขันของผู้ประกอบการได้อย่างเป็นธรรมและเพียงพอหรือไม่ เพียงใด ในวิทยานิพนธ์ฉบับนี้ ผู้วิจัยมุ่งศึกษาถึงทฤษฎีหลักการของการส่งเสริมการขายและกฎหมายเกี่ยวกับการส่งเสริมการขายในด้านของการคุ้มครองผู้บริโภคและกการแข่งขันทางการค้า โดยศึกษาเปรียบเทียบกับกฎหมายของเครือสหภาพยุโรป ประเทศสหรัฐอเมริกา และประเทศญี่ปุ่น ตามลำดับ ผู้วิจัยพบว่า กฎหมายของประเทศข้างต้นมีบทบัญญัติที่ชัดเจนซึ่งกำหนดให้รายการส่งเสริมการขายในบางรูปแบบเป็นวิธีปฏิบัติที่ไม่เป็นธรรมทางการค้า และมีการกำหนดเป็นหลักเกณฑ์เพื่อควบคุมการจัดรายการส่งเสริมการขายในหลายๆ รูปแบบ เช่น ในประเทศญี่ปุ่นจะมีกฎหมายเกี่ยวกับการควบคุมมูลค่าของแถมหรือรางวัล ประเทศสหรัฐอเมริกามีกฎหมายที่กำหนดควบคุมระยะเวลาในจัดรายการส่งเสริมการขายที่มีการให้ของแถมหรือลดราคา ส่วนในกลุ่มประเทศสหภาพยุโรปก็มีการกำหนดรูปแบบการส่งเสริมการขายที่เป็นวิธีปฏิบัติที่ไม่เป็นธรรมไว้โดยเฉพาะอีกด้วย เป็นต้น แต่ในประเทศไทยกลับมีเพียงพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522 ในด้านการโฆษณาซึ่งมุ่งเน้นที่จะควบคุมที่ข้อความที่แสดงต่อผู้บริโภค แต่ไม่ได้ควบคุมถึงรูปแบบของการจัดรายส่งเสริมการขาย โดยในกรณีการชิงโชค ก็จะมีหลักเกณฑ์ตามพระราชบัญญัติการพนัน พ.ศ.2478 ที่กำหนดให้ต้องขออนุญาตต่อเจ้าหน้าที่ก่อนเท่านั้น ซึ่งไม่สามารถควบคุมหรือตรวจสอบการจัดรายการส่งเสริมการให้เกิดความเป็นธรรมต่อผู้บริโภคได้อย่างเพียงพอ และในด้านการคุ้มครองการแข่งขันทางการค้า ตามมาตรา 29 แห่งพระราชบัญญัติการแข่งขันทางการค้า พ.ศ.2542 ก็ได้วางหลักเกณฑ์เกี่ยวกับการกระทำที่ถือว่าเป็นวิธีปฏิบัติทางการค้าที่ไม่เป็นธรรมไว้อย่างกว้างๆ เท่านั้น ซึ่งยังขาดแนวทางที่ชัดเจนในการนำไปใช้พิจารณาหรือปฏิบัติตาม ดังนั้น ในวิทยานิพนธ์ฉบับนี้จึงมีข้อเสนอว่า ควรนำมาตรา 29 แห่งพระราชบัญญัติการแข่งขันทางการค้า พ.ศ.2542 มาแก้ไขและปรับใช้ เนื่องจากสามารถใช้ควบคุมรูปแบบของการส่งเสริมการขายได้ โดยให้อำนาจแก่คณะกรรมการการแข่งขันทางการค้าสามารถกำหนดรูปแบบการส่งเสริมการขายที่เป็นวิธีปฏิบัติทางการค้าที่ไม่เป็นธรรมตามแนวทางของประเทศต่างๆ ที่นำเสนอในวิทยานิพนธ์ฉบับนี้