Abstract:
งานวิจัยชิ้นนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการประมวลบทความวิชาการ เอกสาร และข้อมูล เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงนโยบาย ODA ของญี่ปุ่นต่อจีน โดยให้ความสำคัญกับกรณีที่ญี่ปุ่นได้ยุติการให้ ODA ประเภทเงินกู้แก่จีนเมื่อค.ศ.2005 โดยที่ ODA เป็นเครื่องมือทางการทูตอย่างหนึ่งของญี่ปุ่นที่ใช้ในการดำเนินความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ และได้ใช้ในการดำเนินความสัมพันธ์กับจีนมาช้านาน ตั้งแต่ค.ศ.1979 ญี่ปุ่นได้เริ่มให้ ODA แก่จีน เพื่อสร้างความบรรยากาศอันดีในการร่วมมือกันและเป็นการส่งเสริมสนับสนุนธุรกิจของญี่ปุ่นในจีน ซึ่ง ODA ประเภทเงินกู้มีสัดส่วนในปริมาณสูงที่สุดเมื่อเทียบกับความช่วยเหลือประเภทอื่น แต่ในค.ศ. 2005 ญี่ปุ่นได้ตัดสินใจยกเลิกการให้ ODA ประเภทเงินกู้แก่จีน ด้วยเหตุผลว่าจีนมีการพัฒนาทางเศรษฐกิจที่เพียงพอแล้ว ทั้งนี้ หากพิจารณาความสัมพันธ์ระหว่างญี่ปุ่นและจีนตั้งแต่ในช่วงปลายทศวรรษ 1990 แล้ว พบว่าปัจจัยที่เป็นตัวผลักดันให้ญี่ปุ่นต้องทบทวนนโยบาย ODA คือปัจจัยมิติความมั่นคงและการเมืองภายและเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ญี่ปุ่นต้องยกเลิก ODA ประเภทเงินกู้แก่จีนด้วย ผลการวิจัยพบว่าในช่วงระหว่างค.ศ.1995 – 2005 ก่อนที่ญี่ปุ่นได้ตัดสินใจยุติ ODA ประเภทเงินกู้แก่จีน ความสัมพันธ์ระหว่างญี่ปุ่นและจีนไม่ค่อยดีนัก อันเนื่องมาจากจีนได้มีนโยบายในการพัฒนากองทัพ เช่น การทดลองอาวุธนิวเคลียร์ การเพิ่มค่าใช่จ่ายในการพัฒนากองทัพ การขยายกิจกรรมทางทะเลที่ล่วงเข้ามาในน่านน้ำญี่ปุ่น และการเติบโตของกลุ่มต่อต้านญี่ปุ่นในจีน ได้ส่งผลต่อกระบวนการกำหนดนโยบาย ODA ของญี่ปุ่น นำโดยพรรค LDP เรียกร้องให้กระทรวงการต่างประเทศได้ทบทวนนโยบาย ODA ต่อจีน จนนำไปสู่การลด ODA ประเภทเงินกู้แก่จีนลง และท้ายที่สุดได้ตัดสินใจยุติ ODA ประเภทเงินกู้แก่จีนในค.ศ.2005
