กระบวนการพัฒนาโรงแรมบูติคที่มีกิจการเพื่อสังคม

Abstract

การท่องเที่ยวในประเทศไทยมีการขยายตัวเพิ่มถึงร้อยละ 19.6 โดยธุรกิจโรงแรมถือเป็นเป็นอันดับหนึ่งคิดเป็นร้อยละ 30 ของรายได้ทั้งหมดของการท่องเที่ยว โดยโรงแรมบูติคที่มีกิจการเพื่อสังคม (Social enterprise) เป็นแนวคิดธุรกิจที่เน้นการแก้ปัญหาสังคมและสิ่งแวดล้อม ดังนั้นวิทยานิพนธ์นี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดของผู้ประกอบการ และกระบวนการพัฒนาโรงแรมบูติคที่มีกิจการเพื่อสังคม โดยการสัมภาษณ์ผู้ประกอบการโรงแรมกรณีศึกษา จำนวน 4 แห่ง และผู้เชี่ยวชาญด้านกิจการเพื่อสังคม การท่องเที่ยวและโรงแรม จำนวน 3 ท่าน ผลการวิจัยพบว่า กรณีศึกษาทั้ง 4 โรงแรม ผู้ประกอบการโรงแรมมีเป้าหมายหลักที่เหมือนกันคือ มีการดูแลสิ่งแวดล้อม และใช้พลังสะอาด โดยเป้าหมายรอง คือ การพัฒนาชุมชน การศึกษา และส่งเสริมวัฒนธรรม ซึ่งแนวคิดการพัฒนาเหล่านี้ ทำให้ธุรกิจโรงแรมดังกล่าว สร้างการพัฒนาชุมชน และสังคมไปพร้อมกัน มีผลประกอบการเหมือนโรงแรมทั่วไปและยังสามารถแก้ปัญหาสังคมที่เป็นเป้าหมายที่ทางโรงแรมตั้งขึ้นซึ่งล้วนเกิดจากวิสัยทัศน์และประสบการณ์ของผู้บริหารเป็นสำคัญ โดยสามารถแบ่งผู้ประกอบการออกเป็น 2 ประเภท คือ 1. กลุ่มที่มุ่งเน้นผลลัพธ์ทางด้านสังคม คือ เบิร์ดส์แอนด์บีส์ รีสอร์ทที่เกิดขึ้นเพื่อแก้ปัญหาความไม่ยั่งยืนต่อสมาคมพัฒนาประชากรและชุมชนที่เป็นมูลนิธิ โดยใช้โรงแรมนี้เพื่อหารายได้สนับสนุนการศึกษาและบ้านพักประวัติศาสตร์หลวงราชไมตรี ที่เริ่มต้นโดยอาศรมศิลป์ มีวัตถุประสงค์ในการพัฒนาชุมชนและอนุรักษ์อาคาร ควบคู่กับการสร้างประโยชน์แก่ชุมชน โดยการระดมหุ้นเพื่อปรับปรุงบ้านหลวงราชไมตรี พบว่าผู้ประกอบการทั้ง 2 ใช้เวลาก่อนการสร้างโรงแรมมาก เพื่อใช้เรียนรู้ชุมชนและใช้รูปแบบธุรกิจโรงแรมแก้ปัญหาสังคม และมีแหล่งเงินทุนมาจากมูลนิธิและการระดมหุ้นตามลำดับ 2. กลุ่มที่มุ่งเน้นทางด้านธุรกิจโรงแรม ซึ่งเริ่มการแก้ปัญหาสังคมเมื่อโรงแรมประสบวิกฤตทางเศรษฐกิจ เรื่องการก่อสร้างและการลงทุน จึงเกิดแนวคิดในการแก้ปัญหาสังคมด้านสิ่งแวดล้อมและแนวเศรษฐกิจพอเพียง ทำให้ปัญหาด้านรายจ่ายและด้านกายภาพของโรงแรมดีขึ้น โดยโรงแรมบ้านท้องทรายมีนโยบายการปรับปรุงทีละห้องชุมพรคาบาน่า รีสอร์ทที่ใช้แนวทางเศรษฐกิจพอเพียง โดยพัฒนาที่ดินบางส่วนเป็นศูนย์เรียนรู้การเกษตร มาแก้ปัญหาสังคม โดยมีแหล่งเงินทุนมากจากสถาบันการเงิน ส่วนด้านการตลาด พบว่าด้านการจัดจำหน่าย และการส่งเสริมทางการตลาดของโรงแรมที่มีกิจการเพื่อสังคมจะมีช่องทางพิเศษมากกว่า เช่น ได้รับความสนใจจากสื่อ โทรทัศน์ นอกจากนี้ พนักงานมีแนวคิดใช้ชีวิตที่สอดคล้องกับเป้าหมายวัตถุประสงค์ของโรงแรม และเนื่องจากความชัดเจนของรูปแบบธุรกิจเพื่อสังคมทำให้ชื่อเสียงของตราสินค้า ซึ่งโรงแรมที่มีกิจการเพื่อสังคมควรมีความยั่งยืนทางการเงิน, กระบวนการที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และเป็นธรรมต่อสังคม, การจัดการผลกำไร โดยมีการจัดสรรงบลงทุนซ้ำเพื่อกิจการในปีถัดไปอย่างน้อยร้อยละ 50 ของกำไรสุทธิ และพบว่าส่วนใหญ่ของกรณีศึกษามีกิจการเพื่อสังคมในรูปแบบสนับสนุนอิสระ คนกลางทางการตลาด รวมถึงการจ้างงานและฝึกทักษะ ผลการศึกษานำไปสู่ข้อเสนอแนะว่า โรงแรมที่มีกิจการเพื่อสังคมนั้น ผู้ประกอบการควรมีเป้าหมายที่ชัดเจนทางสังคมควบคู่กับเป้าหมายด้านธุรกิจ ควรมีการบริหารจัดการโรงแรมที่ดี โดยเน้นคุณภาพสินค้าเพื่อแข่งขันกับธุรกิจทั่วไป และพบว่ากิจการเพื่อสังคมของโรงแรม สามารถส่งเสริมด้านความมีชื่อเสียงของตราสินค้าทำให้มีกลุ่มผู้พักที่มาอบรมเพิ่มขึ้น นอกจากนี้กิจการเพื่อสังคมบางอย่างมีส่วนช่วยเพิ่มรายได้แก่ชุมชน พนักงาน และโรงแรม นอกจากนี้การรักษาสิ่งแวดล้อมยังสามารถลดรายจ่ายบางส่วนในโรงแรมได้อีกด้วย ในขณะที่ผู้มาพักได้คุณค่าทางจิตใจเนื่องจากค่าพักในโรงแรมส่วนหนึ่งนำไปแก้ปัญหาทางสังคม ซึ่งภาครัฐควรมีการสนับสนุนเพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อชุมชน และผู้ประกอบการ