Abstract:
การนำรูปแบบการเลือกตั้งนายกรัฐมนตรีโดยตรงมาใช้ในประเทศไทย เป็นการแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นอันเนื่องมาจากการปกครองระบอบประชาธิปไตยรูปแบบรัฐสภา อันเป็นระบบการปกครองที่นำมาสู่การควบอำนาจระหว่างอำนาจนิติบัญญัติกับอำนาจบริหาร ทั้งนี้มีสาเหตุมาจากที่มาของฝ่ายบริหารที่มิได้มาจากอำนาจของประชาชนโดยตรง แต่ต้องอาศัยอำนาจจากฝ่ายนิติบัญญัติในการจัดตั้งรัฐบาล ส่งผลให้ฝ่ายบริหารจำเป็นต้องสร้างอิทธิพลและต่อรองผลประโยชน์กับฝ่ายนิติบัญญัติ เมื่อเป็นเช่นนี้จึงเกิดผลกระทบต่อเสถียรภาพทางการเมืองโดยเฉพาะเสถียรภาพของฝ่ายบริหารที่ลดลง ดังนั้นเพื่อให้เกิดการแก้ปัญหาเชิงระบบของรัฐสภาไทยจึงนำมาสู่แนวคิดซึ่งต้องเปลี่ยนแปลงในเชิงโครงสร้างที่มาของอำนาจบริหารและอำนาจนิติบัญญัติจึงจำเป็นต้องแยกออกจากกัน โดยเฉพาะกระบวนการได้มาซึ่งฝ่ายบริหารที่ต้องไม่ขึ้นกับฝ่ายนิติบัญญัติอีกต่อไป การให้นายกรัฐมนตรีในฐานะหัวหน้าผู้ใช้อำนาจฝ่ายบริหารมาจากการเลือกตั้งโดยตรงของประชาชน จะสามารถแก้ปัญหาการเกิดรัฐบาลผสมที่ไม่มีเสถียรภาพและไม่มีประสิทธิภาพในระบบรัฐสภาได้ และความมีเสถียรภาพนั้นจะมาพร้อมกับความมีประสิทธิภาพในการทำงาน เพราะนายกรัฐมนตรียังคงต้องรับผิดชอบต่อรัฐสภาและเพิ่มความรับผิดชอบโดยตรงต่อประชาชน ประสิทธิภาพนี้เกิดจากนายกรัฐมนตรีมีอิสระในการเลือกสรรและควบคุมคณะรัฐมนตรีของตนเองให้ดำเนินงานตามนโยบายได้อย่างมีประสิทธิภาพโดยไม่ต้องให้ความสำคัญกับสมาชิกพรรคการเมืองที่ให้การสนับสนุนการเข้าสู่ตำแหน่งมากอย่างในระบบเดิม และไม่ต้องคำนึงว่านายกรัฐมนตรีและรัฐบาลจะมาจากพรรคการเมืองที่มีเสียงส่วนใหญ่ในสภาผู้แทนราษฎร รัฐบาลยังคงสามารถทำงานได้อย่างมีเสถียรภาพและประสิทธิภาพ ในการทำงานของรัฐสภาจะดีขึ้นเพราะฝ่ายนิติบัญญัติเองก็มีความอิสระที่จะตรวจสอบการทำงานของฝ่ายบริหาร ทั้งยังลดปัญหาการซื้อตัวสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรให้สนับสนุนฝ่ายบริหาร สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจึงสามารถทำการตรวจสอบผ่านการทำงานของคณะกรรมาธิการสภา และการตั้งกระทู้ถาม ทำให้กลไกการตรวจสอบและถ่วงดุลอำนาจกลับมามีประสิทธิภาพอีกครั้ง นอกจากนี้ เพราะการเมืองมีเสถียรภาพมากขึ้น พระมหากษัตริย์จึงไม่ต้องเข้ามาช่วยแก้ไขวิกฤตทางการเมือง อันเป็นการพิทักษ์การเลือกตั้งนายกรัฐมนตรีโดยตรงยังช่วยส่งเสริมและพิทักษ์สถาบันพระมหากษัตริย์แยกขาดจากการเมืองโดยสมบูรณ์
