การตรวจสอบและถ่วงดุลการแสวงหาพยานหลักฐาน : ศึกษากรณีการปฏิบัติการอำพรางของเจ้าหน้าที่ตำรวจตามพระราชบัญญัติวิธีพิจารณาคดียาเสพติด พ.ศ. 2550

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพระราชบัญญัติวิธีพิจารณาคดียาเสพติด พ.ศ. 2550 มาตรา 7 ที่กำหนดหลักเกณฑ์การปฏิบัติการอำพรางซึ่งเป็นเทคนิคการสืบสวนพิเศษที่มีข้อโต้แย้งมากอย่างหนึ่ง โดยกำหนดให้มีการใช้ระบบขออนุญาตก่อนการปฏิบัติการอำพรางต่อผู้บังคับบัญชาของเจ้าพนักงานตามพระราชบัญญัติดังกล่าวซึ่งเป็นการตรวจสอบควบคุมภายในองค์กรเท่านั้นเป็นหลักเกณฑ์ในการตรวจสอบควบคุมการปฏิบัติการอำพราง โดยจะศึกษาเฉพาะกรณีการปฏิบัติการอำพรางของเจ้าหน้าที่ตำรวจ จากการศึกษาพบว่าหลักเกณฑ์การตรวจสอบควบคุมการปฏิบัติการอำพรางตามพระราชบัญญัติวิธีพิจารณาคดียาเสพติด พ.ศ. 2550 มาตรา 7 ประกอบกฎกระทรวงว่าด้วยการปฏิบัติการอำพรางเพื่อการสืบสวนความผิดตามกฎหมายเกี่ยวกับยาเสพติด พ.ศ. 2555 มีหลักเกณฑ์การตรวจสอบควบคุมที่ขาดความชัดเจนหลายประการ โดยในแง่การตรวจสอบควบคุมเชิงเนื้อหาซึ่งเป็นเรื่องขอบเขตของการปฏิบัติการอำพราง กฎหมายดังกล่าวมิได้กำหนดนิยาม ประเภท วิธีการ ระยะเวลา และความคุ้มครองเจ้าหน้าที่อำพรางในความรับผิดที่อาจเกิดขึ้นให้ชัดเจน ตลอดจนมิได้มีหลักเกณฑ์ที่คำนึงถึงการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพประชาชนมากนักโดยเฉพาะการที่พระราชบัญญัติดังกล่าวกำหนดให้รายละเอียดของหลักเกณฑ์ส่วนใหญ่เป็นไปตามกฎกระทรวงดังกล่าวกำหนด พระราชบัญญัติดังกล่าวกำหนดมาตรฐานการคุ้มครองสิทธิประชาชนจากความเสี่ยงของการปฏิบัติการอำพรางเพียงเล็กน้อยเท่านั้น ขณะที่อเมริกามีรายละเอียดที่ชัดเจน ส่วนเยอรมนีมีการกำหนดหลักเกณฑ์ที่สำคัญไว้ในประมวลกฎหมาย ส่วนในแง่การตรวจสอบควบคุมเชิงกระบวนการที่ใช้ระบบขออนุญาตการปฏิบัติการอำพรางก่อนการดำเนินการใกล้เคียงกับอเมริกา เยอรมนี อิตาลี แต่ก็เป็นเพียงการตรวจสอบควบคุมภายในเท่านั้น ซึ่งแตกต่างจากประเทศต่างๆดังกล่าวที่มีกลไกการตรวจสอบควบคุมจากภายนอกด้วย จึงเสนอแนะให้มีการปรับปรุงแก้ไขหลักเกณฑ์การตรวจสอบควบคุมการปฏิบัติการอำพรางตามพระราชบัญญัติและกฎกระทรวงดังกล่าวทั้งในเชิงเนื้อหาให้ชัดเจนยิ่งขึ้น และในเชิงกระบวนการโดยเพิ่มการตรวจสอบควบคุมจากองค์กรภายนอกโดยอัยการให้มากขึ้นในลักษณะของการตรวจสอบถ่วงดุล