สิทธิในการให้ยืมวรรณกรรม

Abstract

ปัจจุบัน ประชาชนส่วนมากนิยมใช้ประโยชน์งานวรรณกรรมประเภทหนังสือโดยการยืมจากห้องสมุด เนื่องจากการยืมดังกล่าวไม่มีค่าใช้จ่ายแต่อย่างใด จึงส่งผลให้ความจำเป็นในการซื้อหนังสือจากท้องตลาดลดน้อยลง ดังนั้น หากประชาชนสามารถเข้าถึงหนังสือได้โดยการยืมมากขึ้นเท่าใด รายได้จากการจำหน่ายหนังสือก็ย่อมลดน้อยลงเท่านั้น จึงส่งผลกระทบต่อเจ้าของลิขสิทธิ์และผู้สร้างสรรค์ นอกจากนี้การให้ยืมยังมิใช่สิทธิที่ได้รับความคุ้มครองภายใต้พระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ.2537 จึงทำให้เจ้าของลิขสิทธิ์หรือผู้สร้างสรรค์ไม่สามารถเรียกร้องค่าตอบแทนที่สูญเสียประโยชน์ที่เกิดจากการให้ยืมดังกล่าวได้ วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จะศึกษาถึงกฎหมายที่ให้ความคุ้มครองสิทธิในการให้ยืมงานวรรณกรรม เพื่อสร้างความชอบธรรมให้แก่เจ้าของลิขสิทธิ์และผู้สร้างสรรค์ โดยผู้วิจัยได้ทำการศึกษาและวิเคราะห์ถึงลักษณะและความชอบธรรมของการให้ความคุ้มครองสิทธิในการให้ยืมงานวรรณกรรม ทั้งแนวคิดเบื้องต้นเกี่ยวกับการให้ความคุ้มครองสิทธิในการให้ยืมงานวรรณกรรม กฎหมายของต่างประเทศ ได้แก่ กฎหมายของสหภาพยุโรป (European Union หรือ EU) สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี ประเทศออสเตรเลีย และประเทศแคนาดา ตลอดจนทำการศึกษาผลกระทบของการที่ประเทศไทยจะให้คุ้มครองสิทธิให้ยืมงานวรรณกรรม และทำการสัมภาษณ์ผู้ที่เกี่ยวข้องกับการให้ความคุ้มครองสิทธิในการให้ยืมงานวรรณกรรม ได้แก่ ผู้สร้างสรรค์ เจ้าของลิขสิทธิ์ สำนักพิมพ์ และบรรณารักษ์ห้องสมุดด้วย เพื่อวิจัยถึงความเหมาะสมในการให้ความคุ้มครองสิทธิในการให้ยืม งานวรรณกรรมในประเทศไทย จากการศึกษาวิจัยพบว่า การให้ความคุ้มครองสิทธิในการให้ยืมงานวรรณกรรมจะเป็นการชดเชยประโยชน์ที่ผู้สร้างสรรค์ต้องสูญเสียจากการให้ยืมงานวรรณกรรมของห้องสมุด และทำให้ผู้สร้างสรรค์เกิดแรงจูงใจในการสร้างสรรค์งานอันมีคุณค่าแก่สังคมต่อไป ดังนั้นควรมีกฎหมายเฉพาะเพื่อคุ้มครองสิทธิในการให้ยืมงานวรรณกรรมในประเทศไทย โดยกำหนดให้ผู้สร้างสรรค์งานวรรณกรรมประเภทหนังสือวิชาการ หนังสืออ้างอิง และหนังสือนวนิยาย เป็นผู้ได้รับค่าตอบแทนจากการที่งานอันตนประพันธ์ขึ้นถูกยืมจากห้องสมุด ซึ่งค่าตอบแทนนั้น ควรเป็นหน้าที่รับผิดชอบของกระทรวงศึกษาธิการ และกระทรวงวัฒนธรรม และมีการกำหนดอายุความคุ้มครองตราบเท่าที่ยังมีการให้ยืมงานวรรณกรรมเล่มนั้นๆ ในห้องสมุดตามจำนวนที่กำหนด เช่น 50 เล่ม เป็นต้น