การคัดกรองพืชสมุนไพรในพื้นที่โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ ที่มีฤทธิ์ต้านมะเร็งด้วยกลไกการยับยั้งโทโพไอโซเมอเรส I โดยใช้เซลล์ยีสต์และการสกัดแยกสารสำคัญจากเปลือกต้นขี้หนอนโดยใช้ฤทธิ์ทางชีวภาพเป็นตัวนำ

Abstract

เนื่องจากเอนไซม์โทโพไอโซเมอเรส I เป็นเป้าหมายของการรักษาโรคมะเร็งด้วยวิธีเคมีบำบัด งานวิจัยนี้จึงมุ่งที่จะค้นหาสารออกฤทธิ์ที่มีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์โทโพไอโซเมอเรส I จากสมุนไพรที่มีฤทธิ์เป็นพิษต่อเซลล์โดยใช้เซลล์ยีสต์ที่ได้รับการถ่ายโอนหน่วยพันธุกรรมเอนไซม์โทโพไอโซเมอเรส I จากพืช Arabidopsis thaliana ซึ่งสามารถควบคุมการแสดงออกของหน่วยพันธุกรรมเอนไซม์โทโพไอโซเมอเรส I ได้โดยใช้โปรโมเตอร์ที่ถูกชักนำด้วยน้ำตาลกาแลคโตส จากการคัดกรองฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์โทโพไอโซเมอเรส I ของตัวอย่างสมุนไพรไทยในพื้นที่ของโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ เกาะแสมสาร จ.ชลบุรี จำนวน 40 ชนิด 45 ตัวอย่าง พบว่าสารสกัดเอทานอลจากตัวอย่างของสมุนไพรจำนวน 4 ชนิด ได้แก่ สารสกัดจากเปลือกขี้หนอน (Zollingeria dongnaiensis) ใบเข็มขาว (Ixora ebarbata) ใบเปล้าใหญ่ (Croton cf. kerrii) และใบสำเภา (Chaetocarpus castanocarpus) มีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์โทโพไอโซเมอเรส I ซึ่งได้คัดเลือกเปลือกขี้หนอนมาทำการศึกษาต่อโดยการแยกสารสำคัญออกจากสารสกัดหยาบด้วยวิธีใช้ฤทธิ์เป็นตัวนำ พบสารสำคัญในกลุ่ม saponin glycosides ที่มี hederagenin เป็น aglycone จำนวน 6 ชนิดที่มีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์โทโพไอโซเมอเรส I