ปัญหากฎหมายของการใช้ภาพสัตว์เป็นเครื่องหมายการค้า

Abstract

การนำภาพสัตว์มาเป็นเครื่องหมายการค้าสร้างคุณค่าทางเศรษฐกิจมากมาย เพราะสัตว์เป็นสิ่งธรรมชาติดังนั้นภาพสัตว์จึงไม่มีใครเป็นเจ้าของ ผู้ที่ออกแบบและนำมาใช้ก่อนจึงมีสิทธิใช้ได้ จึงเกิดการออกแบบภาพสัตว์ประเภทเดียวกันหรือชนิดเดียวกันออกมาใช้มากมาย ปัญหาที่ตามมาหลายประการเกี่ยวกับภาพสัตว์ที่เป็นเครื่องหมายการค้า คือ การมีลักษณะบ่งเฉพาะของภาพสัตว์ที่เป็นเครื่องหมายการค้าจำกัดอยู่แค่ภาพที่ประดิษฐ์ขึ้นหรือไม่ การพิจารณาความเหมือนหรือคล้ายของเครื่องหมายการค้าควรมีหลักเกณฑ์อย่างไร ความหมายของเครื่องหมายการค้าที่มีชื่อเสียงแพร่หลายทั่วไปมีขอบเขตที่กว้างหรือแคบเพียงใด รวมทั้งภาพสัตว์ที่เป็นเครื่องหมายการค้านั้นมีปัญหาการมีลักษณะต้องห้ามมิให้รับจดทะเบียนอย่างไรบ้าง วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ศึกษาพระราชบัญญัติเครื่องหมายการค้า พ.ศ.2534(ฉบับที่ 2 ปรับปรุงพ.ศ.2543) คำวินิจฉัยต่างๆที่เกี่ยวข้องกับการพิจารณาเครื่องหมายการค้า คำพิพากษาฎีกา ประกาศกระทรวง งานวิทยานิพนธ์ และกฎหมายเครื่องหมายการค้ารวมทั้งคดีตัวอย่างของต่างประเทศได้แก่ อังกฤษ สหรัฐอเมริกา และจีน ทำให้ค้นพบว่าตามกฎหมายไทยนั้นภาพสัตว์จะมีลักษณะบ่งเฉพาะมีขอบเขตจำกัดได้ตามมาตรา 7 วรรคสอง คือ (6) ภาพที่ประดิษฐ์ขึ้น เท่านั้น ส่วนประเด็นความเหมือนหรือคล้ายของเครื่องหมายการค้านั้นหรือไม่นั้นวินิจฉัยด้วยหลักสำคัญ 2 ประการคือลักษณะที่มองเห็นและเสียงเรียกขานของเครื่องหมายการค้า และการจะเป็นเครื่องหมายการค้าที่มีชื่อเสียงแพร่หลายทั่วไปทั้งของไทยและนานาประเทศต้องใช้หลักเกณฑ์หลายประการในการพิสูจน์เช่น การโฆษณาแพร่หลายมาเป็นเวลานาน ขณะที่เครื่องหมายต้องห้ามมิให้รับจดทะเบียนนั้นอาจมาจากมีสาเหตุอื่นนอกเหนือจากที่บัญญัติไว้ในมาตรา 8 ของพระราชบัญญัติเครื่องหมายการค้า เช่น พฤติกรรมไม่สุจริตของการยื่นจดทะเบียน เป็นต้น วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จึงมีข้อเสนอว่าในมาตรา 7 วรรค 3 ให้รวมเอาภาพเครื่องหมายการค้าที่ใช้กับสินค้ามายาวนานหากผ่านการพิสูจน์ตามหลักเกณฑ์แล้วถือว่ามีลักษณะบ่งเฉพาะได้ ขณะที่คำจำกัดความของเครื่องหมายการค้าที่มีชื่อเสียงแพร่หลายทั่วไปควรขยายความคุ้มครองคลุมไปถึงการที่มิให้ตราสัญญลักษณ์ของนิติบุคคลหรือองค์กรต่างๆมาแอบอิงความมีชื่อเสียงแพร่หลายของเครื่องหมายการค้าด้วย ในส่วนเครื่องหมายการค้าที่ต้องห้ามมิให้รับจดทะเบียนนั้นควรมีคู่มือแนะนำการตีความวลีที่ว่า “ขัดต่อรัฐประศาสโนบาย”ว่ามีลักษณะอย่างไร สำหรับการพิจารณาความเหมือนหรือคล้ายของเครื่องหมายการค้า หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรออกประกาศกระทรวงมาเสริมการบังคับใช้มาตรา 13 ของพระราชบัญญัติเครื่องหมายการค้า โดยให้เน้นการมองภาพรวมและเสียงเรียกขานของเครื่องหมายการค้าเป็นสำคัญ