Abstract:
จากการศึกษาพบว่า กระบวนการยุติธรรมทางอาญาของไทยยังเปิดโอกาสให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในกระบวนการน้อย โดยเฉพาะช่องทางการเป็นผู้พิพากษาสมทบ การวิจัยพบว่าประเทศไทยมีเพียงศาลเยาวชนและครอบครัว ศาลแรงงาน และศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศ เท่านั้น ที่เปิดโอกาสให้ประชาชนเข้าไปมีส่วนร่วมในกระบวนการยุติธรรมผ่านช่องทางการเป็นผู้พิพากษาสมทบ สำหรับในศาลอื่นๆ มิได้เปิดช่องทางให้มี ผู้พิพากษาสมทบแต่อย่างใด เมื่อศึกษาหลักการมีส่วนร่วมของประชาชนในกระบวนการยุติธรรมทางอาญาในต่างประเทศแล้วพบว่า มีอยู่สองแนวทางหลัก กล่าวคือ การให้ประชาชนเข้าเป็นลูกขุนในการพิจารณาคดี แนวทางหนึ่งซึ่งจะพบในประเทศอังกฤษ สหรัฐอเมริกา ฝรั่งเศส เป็นต้น และอีกแนวหนึ่งคือการให้ประชาชนเข้าร่วมเป็นผู้พิพากษาสมทบซึ่งจะพบในประเทศเยอรมัน นอกจากนี้ยังมีการให้บุคคลที่ไม่ความรู้ทางกฎหมายมาทำหน้าที่เป็นผู้พิพากษา เช่น ประเทศอังกฤษ อิตาลี เป็นต้น และจากการศึกษาพบว่าได้เกิดระบบใหม่ที่เป็นระบบผสมระหว่างลูกขุนและผู้พิพากษาสมทบ ซึ่งจะนำมาใช้ในประเทศญี่ปุ่นในปี พ.ศ. 2552 วิทยานิพนธ์ฉบับนี้เสนอแนวคิดว่าควรให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในกระบวนการยุติธรรมทางอาญาเพิ่มขึ้น โดยผ่านทางระบบการแต่งตั้งเป็นผู้พิพากษาสมทบแบบพิเศษ ซึ่งเป็นรูปแบบใหม่ที่เหมาะสมสำหรับกระบวนการยุติธรรมทางอาญาในประเทศไทย
